معیار الاشعار

معیار الاشعار

نویسنده: خواجه نصیرالدین طوسی
مصحح : جلیل تجلیل
ناشر: جامی - ناهید
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 160
اندازه کتاب: رقعی - سال انتشار: 1369 - دوره چاپ: 1 

مروری بر کتاب 

در علم عروض و قافیه

کتابی است نوشته خواجه نصیرالدین طوسی در قرن هفتم هجری قمری که به شعر، هدف آن، اوزان مختلف شعری می‌پردازد و نویسنده در آن نظراتی دقیق و عالمانه ارائه می‌کند .معیارالأشعار در علم عروض و قافیه شعر پارسى و تازى از آثار ابوجعفر محمدبن حسن ملقب به نصیرالدین ( 597 ـ 672 ق) است.

این کتاب که چونان دیگر آثار خواجه، نثرى پیراسته دارد و از ترتیب و تنسیقى متقن برخوردار است، به جهاتى در زبان فارسى داراى اهمیت است.در تصحیح انتقادى کتاب، نسخه کتابخانه احمد ثالث استانبول اساس قرار گرفته است. تاریخ کتابت این نسخه سال 702 ق است و با نسخه‌اى که بر خواجه خوانده شده مقابله گردیده است.

لغات در رزانت و خفّت مختلف است چه، تازى مثلًا به قياس با پارسى به رزانت و ثقل نزديك‏تر باشد و پارسى به خفّت مايل‏تر و اسباب اختلاف يا ماهيّات حروف باشند و آن چنان باشد كه حروف مستعمل در بعضى لغات از مخارج دشوارتر باشد مانند «ضاد» و «ثا» و «ظا» در تازى و در بعضى به ضدّ آن، و يا هيئت حروف باشد و آن، چنان بود كه حركات حروف در بعضى لغات يا به كميّت بيشتر بود مانند لغت تازى كه اكثر مقاطع كلمات در آن لغت متحرّك باشد و در بيشتر لغات بر خلاف آن، و يا به كيفيّت تمام‏تر بود، مانند لغت تازى كه حركات حروف در وى تمام باشد به خلاف پارسى كه بعضى حركات در وى مختلس باشد، مانند حركت حرف «را» در لفظ پارسى. و اوزان هم در رزانت و خفّت مختلف باشد، چه به حسَب اختلاف و اتّفاق اجزاى دورها، و چه به حسَب كَثْرَت و قلّت حركات در هر دورى...