انقلاب اسلامی از نگاه دیگران

انقلاب اسلامی از نگاه دیگران

نویسنده: وحیدالزمان صدیقی
مترجم : مجتبی رویین تن
ناشر: اطلاعات
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 260
اندازه کتاب: رقعی - سال انتشار: 1378 - دوره چاپ: 1 

مروری بر کتاب 

سلطه بیگانگان بر سیاست ایران از سلطنت و نخست‌وزیری تا سیاست‌های داخلی و خارجی، قابل مشاهده است. سلطنت پهلوی از اساس با ‌کمک بیگانگان تأسیس شد. شناسایی رضاخان توسط جاسوسان انگلیس )، نصب او به فرماندهی نیروی قزاق توسط آیرون ساید؛ فرمانده انگلیسی ، تشویق او به کودتا و به‌سلطنت‌رسیدن او به‌کمک عوامل انگلیس از جمله دلایل کمک بیگانگان به تأسیس سلطنت پهلوی است.

با برکناری رضاخان و جانشینی محمدرضا، این وابستگی ایجاد شد و کودتای 28 مرداد به آن وابستگی افزود؛ به‌گونه‌ای که در سالهای بعد تا زمان پیروزی انقلاب اسلامی، این وابستگی تشدید گردید . سخن ذیل که از محمدرضا پهلوی نقل شده، مؤید این مطلب است. وی در آخرین شب اقامت در ایران گفت: «این شام آخری است که در ایران می‌خوریم. واشنگتن و لندن از من خواسته‌اند که سریعاً خاک ایران را ترک کنم و فکر بازگشت به ایران را هم از سر بیرون کنم» .

بعد از کودتای 28 مرداد، ترویج فرهنگ غرب، بیش از گذشته مورد توجه واقع شد. رسانه‌های عمومی به‌ویژه تلویزیون از ابزارهای ترویج فرهنگی غرب بود. تلویزیون ایران فیلم‌هایی را نمایش می‌داد که محتوای آنها عشق‌بازی و لودگی‌ غربیان و مانند اینها بود . درآمدهای نفتی در اختیار سازمانهای فرهنگی و هنری قرار می‌گرفت تا فعالیت‌هایشان را به‌منظور ترویج فرهنگ و هنر غرب توسعه دهند...

...شورای انقلاب آینهٔ تمام نمای ملت ایران و انقلاب بزرگ و فراگیر آن نبود، طرفداران شریعتی و نمایندگان احزاب سیاسی و ملی قدیم در آن‌جا نبودند، از نمایندگان جوانان و دانشجویان فعال هم هیچ‌کس نبود، از چپ‌ها و مارکسیست‌ها هم هیچ‌کس در آنجا نماینده نداشت، مجاهدین نماینده نداشتند، ولی آقایان روحانیون شورای انقلاب در سال ۵۸ تا ۵۹ مرا به‌عنوان نماینده مجاهدین و اصحاب شریعتی تلقی می‌کردند، مِلّیون هم به‌طور اخص نماینده نداشتند.

در آغاز، هسته‌ای مرکزی شورای انقلاب را تشکیل می‌داد، شامل: بهشتی، مطهری، هاشمی رفسنجانی، باهنر، موسوی اردبیلی (طالقانی و منتظری چون احتمال آزادی شان از زندان نمی‌رفت شامل نشدند، منتظری بعداً نیز این مسولیت را نپذیرفت .به تدریج و تا پیروزی انقلاب و پس از آن نیز افرادی به شورا افزوده شدند.با تشکیل دولت موقت، از آنجا که شورا نقش قوهٔ قانون‌گذار را داشت، به منظور حفظ استقلال قوا، اعضای دولت موقت از شورای انقلاب خارج شدند و کسان دیگری جایگزین ایشان گردیدند.

به علت موازی‌کاری‌ها، تصمیم بر این شد که شورا و دولت موقت رابطهٔ نزدیک‌تری داشته‌باشند، در نتیجه در تیرماه ۱۳۵۹ برخی اعضای شورا به عضویت دولت درآمدند و برخی دولتی‌ها به شورا پیوستند و افرادی که قبل‌تر جایگزین شده‌بودند از شورا خارج شدند.با استعفای دولت موقت و واگذاری ادارهٔ کشور به شورای انقلاب، دورهٔ جدیدی در شورا آغاز گشت و برخی عضوها جابه‌جا شدند....

بازرگان یک‌ اندیشمند مذهبی بود و از طریق دانشگاه، جنبش دانشجویی و بیان و قلم، افکار و دیدگاه‌های خود را معرفی کرده بود؛ لذا فقط در میان قشر تحصیل‌ کرده و روشنفکر که به لحاظ جمعیت، کم‌جمعیت بودند نفوذ داشت و عامه مردم با وی ارتباطی نداشتند. صادق زیباکلام در این‌باره می‌گوید: «... در واقع، کتاب‌های مهندس بازرگان را عده مشخصی از نخبگان سیاسی که ویژگی اسلام‌خواهی داشتند و همچنین عده‌ای از دانشجویان می‌خواندند. یعنی ایشان محبوبیت گسترده‌ای نداشت.»

غلام‌ عباس توسلی نیز معتقد است که: «توده بی‌سواد یا کم‌سواد روستایی، روشنفکران را که به‌خاطر دموکراسی، مردم‌سالاری، قانون اساسی، جامعه مدنی و حق شهروندی به میدان آمده بودند، درک نمی‌کردند. این توده احساس مذهبی داشت و به‌خاطر همین احساس به‌دعوت روحانیت به میدان آمد.»

دولت موقت می‌توانست با اتکاء به مواضع و دیدگاه‌های امام خمینی، حمایت موثر ایشان را برای عبور از بحران‌ها به‌همراه داشته باشد. نفوذ کلام امام در توده‌ها و اقشار مختلف مردم انکارناپذیر بود و بارها این امر برای خود بازرگان نیز ثابت شده بود. در واقع از دست‌ دادن حمایت نسبی حضرت امام برای دولت موقت به‌معنای از دست‌ دادن فرصت بسیار ارزشمندی بود که می‌توانست شرایط را به نفع دولت تغییر دهد.

نهایتا آیت الله خمینی چند ماه پس از سقوط دولت موقت گفت: «این اختلاف عقاید و سلیقه‌ها بود که ما به آن توجه نکردیم و چه‌بسا می‌بایست از همان ابتدا دولتی جوان‌تر و انقلابی‌تر که بتواند مملکت را در آن شرایط اداره نماید منصوب می‌نمودیم.» توده مردم نیز به دلیل تبعیت از فرمان حضرت امام (رحمة‌الله‌علیه) بود که از دولت موقت حمایت می‌کردند و لذا زمانی‌ که ایشان حمایت خود را از دولت بازرگان قطع کردند، توده‌ها نیز دست از حمایت کشیدند و در جریان استعفای دولت موقت هیچ واکنشی که دال بر حمایت و یا طرفداری از آن باشد از خود نشان ندادند.