گلگشت در شعر و اندیشه حافظ

گلگشت در شعر و اندیشه حافظ

نویسنده: محمدامین ریاحی
ناشر: علمی
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 532
اندازه کتاب: وزیری گالینگور - سال انتشار: 1368 - دوره چاپ : 1

کیفیت : در حد نو ~ نو

مروری بر کتاب

مولف تحقیقش را بر اوضاع اجتماعی و تاریخی و تحولات روحی و فشارهای حکومتی روزگار حافظ و پیش از او گذاشته. او حافظ را همدردی از مردمان قرون اعصار دیده و در احوال آن حافظ و مردمان همدرد او بتحقیق برخاسته و بنابراین به نتایجی رسیده است که دلنشین تر از تمام آن مشروحات و کتب و نقدها و تحقیق ها و تفحص های علامانه و مدعیانه ی دیگران است.

استاد ریاحی حافظ را نه صوفی می داند و نه مشرع و نه متحجر و قشری و نه لاابالی و نه باده خواری مست لا یعقل و بی بند و بار و بی غم، نه بازاری و زرپرست می داند و نه گدا و حکومت نشینی محتاج یک لقمه نان، نه درباری می داند و نه ضد ارباب مسند ریاست و حکومت. نه دستی می بوسد و نه دستش را می بوسند. نه به آسمانی فکر می کند و نه از غیب و خدای آسمان یکسره بریده است.

درباره ی حافظ، زندگی او، مذهب و مشرب او، اینکه قرآن را به چند روایت از حفظ داشته است، اینکه صوفی بوده یا نبوده است، اینکه سنی بوده است و یا شیعه بوده است، اینکه در دربار پادشاهان آل مظفر جیره خوار بوده است یا نبوده است، اینکه شرابخواره بوده است یا نبوده است، اینکه در سیر و سلوک عرفان مذهبی راهسپر بوده است و بمقاماتی رسیده است یا رندی لاابالی بوده و چهار تکبیر زده بر همه ی آنچه که هست، بخصوص در شصت سال اخیر کتابها و مقالات بی شماری پرداخته اند. گروهی آن گروهی این پسندیده اند.

تضاد آراء و عقائد و اختلاف نظرهای محققان و شارحان و ناشران و مفسران و ادیبان و اهل ادب و شعر و قافیه و عرفان و تصوف و مذهب و فلسفه تا بدانجا کشیده شده است که در زمان ما هم اکنون مکتبی به نام «حافظ شناسی» جان گرفت و هر عالم و عارف و ادیب لیبی از جهات و نقطه نظرهای مختلف پای در این دائره ی وسیع نهاده است و نقشی و رنگی و خیالی بر لوح دانش و بینش زده است، و فارسی زبان و ترک و تازی گوی و فرهنگی لسان همه و همه در این راه رهسپر گشته اند.

اما این بحث بی انتها جز در بازار ادیبان و شاعران و فیلسوفان و عارفان و مدعیان اینگونه علوم رواج ندارد و شیفتگان حافظ و دلبستگان باو و عاشقان کرامت موسیقی دل انگیز شعر او معتقدین به حافظ لسان الغیب یعنی مردمان عوام بی سواد یا کم سواد روستائی و شهری نه آن مباحث پرهیاهو را می خوانند و نه درک می کنند و نه بدانها دلخوش دارند و حتی نه از آنها اطلاعی به دست دارند.

اما کار دکتر ریاحی چیز دیگری است. او تحقیقش را بر اوضاع اجتماعی و تاریخی و تحولات روحی و فشارهای حکومتی روزگار حافظ و پیش از او گذاشته. او حافظ را همدردی از مردمان قرون اعصار دیده و در احوال آن حافظ و مردمان همدرد او بتحقیق برخاسته و بنابراین به نتایجی رسیده است که دلنشین تر از تمام آن مشروحات و کتب و نقدها و تحقیق ها و تفحص های علامانه و مدعیانه ی دیگران است.

استاد ریاحی حافظ را نه صوفی می داند و نه مشرع و نه متحجر و قشری و نه لاابالی و نه باده خواری مست لا یعقل و بی بند و بار و بی غم، نه بازاری و زرپرست می داند و نه گدا و حکومت نشینی محتاج یک لقمه نان، نه درباری می داند و نه ضد ارباب مسند ریاست و حکومت. نه دستی می بوسد و نه دستش را می بوسند. نه به آسمانی فکر می کند و نه از غیب و خدای آسمان یکسره بریده است.