اولین مهاجرت ارمنیان در سده سوم میلادی در زمان اردشیر بابکان انجام پذیرفته‌است. این روند در طی دو سال یعنی از سال ۲۲۶ میلادی تا ۲۲۸ میلادی ادامه داشت. دومین مهاجرت گروهی ارمنیان در زمان حکومت شاپور دوم در سده چهارم میلادی به وقوع پیوسته‌است.

در سده سیزدهم ارمنیان به خاطر تجارت به ایران مهاجرت کردند و مقیم تبریز، مرند، رشت، خوی، سلماس، مراغه، سلطانیه و ری شدند. در سال ۱۵۱۴ میلادی پس از جنگ چالدران ارتش سلطان سلیم اول پس از اینکه به تبریز رسید، سه هزار نفر پیشه‌ور ارمنی را همراه با خانواده‌های آن‌ها اسیر کرد و در سال ۱۵۸۰ میلادی عثمانی‌ها چند منطقه ایران را اشغال کردند و تقریباً شصت هزار نفر از ارمنی‌های ایران به ترکیه برده شد.

بدین ترتیب در سال ۱۶۰۴ میلادی شاه عباس نزدیک به سیصد و پنجاه هزار تن از ارمنیان را کوچاند ولی تنها پنجاه هزار تن آن‌ها به زاینده رود در جلفا رسیدند. بعد از جنگ‌های ایران و روسیه در دوره قاجار در سال ۱۸۲۸ میلادی و در نتیجه مذاکرات صلح و عهدنامه ترکمانچای ارمنی‌های ساکن ایران مجاز بودند طی فقط یک سال به ارمنستان و مناطق و روستاهای ارمنی قفقاز جنوبی مهاجرت کنند. در سال‌های ۱۸۲۸ و ۱۸۲۹ میلادی حدود چهل و پنج هزار نفر به آن مناطق مهاجرت کردند.

در سال ۱۹۱۵ میلادی در طی مقاومت وان ۱۵۰۰۰ نفر از وان و ارمنستان غربی به سلماس و تبریز پناه بردند و بیشتر آنان به ارمنستان یعنی در زمان کشتار مسیحیان تبریز توسط عثمانی مهاجرت کردند و تعدادی از آنان هم در سال ۱۹۱۸ میلادی مهاجرت کردند. طی سال‌های ۱۹۴۶ و ۱۹۴۷ میلادی از ایران حدود ۲۶۰۰۰ نفر به ارمنستان مهاجرت کردند....

هوهانس خان آگچالیان منیع السلطنه هوهانس

«در ۱۸۳۳م زاده شد، از محل تولد و تحصیل او اطلاعی در دسترس نیست. او به استخدام وزارت خارجه ایران درآمد. در ابتدای خدمت چون به زبان‌های فارسی، ترکی، ارمنی، یونانی و انگلیسی آشنایی داشت، به مترجم کارپردازی شهر ازمیر در دوران دولت عثمانی منصوب شد. هوهانس در سال ۱۸۷۵م به مقام (باش ترجمانی) و (ویس کنسول) ایران در شهر ازمیر ارتقای مقام یافت، سپس در ۱۸۸۴م به کاردانی کنسولگری ایران در شهر ازمیر گماشته شد.

در سال ۱۸۸۶م لقب خان به او عطا شد. او در سال ۱۸۸۸م به نیابت اول سفارت ایران در استانبول منصوب گردید. در ۱۸۹۶م به درجه سرتیپی نایل شد و در سال ۱۸۹۷م به مصر اعزام گردید. او در سال ۱۸۹۹م به لقب منیع السلطنه مفتخر گردید و به عنوان سفیر فوق‌العاده ایران برای اعلام جلوس مظفرالدین شاه به تخت شاهی به دربار بلگراد و دربار صوفیه اعزام شد. هوهانس خان عضو کمیسیون اصلاح امور پستی و تلگرافی میان دولت ایران و عثمانی و نیز عضو کمیسیون تجدید عهدنامه بازرگانی در دربار بود.»

میرزا ملکم خان

… جمعی معتقد بر این بودند که زبان نه برای ادای مطلب است بلکه برای ترتیب سجع و به جهت تضییع وقت اختراع شده‌است. در منشآت ایشا هرجا که لفظ «واصل» بود حکما کلمه «حاصل» از عقبش می‌رسید. … «مزاج» ها همه «وهاج» بود. … «دروغ» لامحاله بی «فروغ» نبود و «خدمت» بدون «رفعت» صورت نمی‌بست. هرکس جاهش «عالی» بود ممکن نبود جایگاهش «متعالی» نباشد. آن‌ها که «رفیع» بودند «منیع» را به دُم خود بسته از دنبال می‌کشیدند.

حتی در وقت وبایی می‌نوشتند «رقیمه کریمه در احسن ازمنه واصل شد.» هیچ‌کس نمی‌پرسید که ای بی‌انصاف یاوه‌گو احسن ازمنه که وقت وبایی باشد اکرهش کی خواهد بود؟ … کتاب‌ها نوشته بودند که وقتی کسی ده دفعه می‌خواند باز مثل دفعه اول در درک معنی متحیر بود. چشم به هر ورقی که می‌افتاد یوسف در چاه زنخدان گم می‌شد و… مار بود که به رخسار معشوق چنبر می‌گشت.