مالیات سرانه و تاثیر آن در گرایش به اسلام

مالیات سرانه و تاثیر آن در گرایش به اسلام

نویسنده: دانیل دنت
مترجم: محمد علی موحد
ناشر: خوارزمی
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 202
اندازه کتاب: وزیری لب برگشته - سال انتشار: 1358 - دوره چاپ: 3 

کمیاب - کیفیت : درحد نو _ نو

مروری بر کتاب 

ارتباط نزدیک و دو جانبه اقتصاد و سیاست امری‌ است که بر هر محقق علوم اجتماعی روشن است.وقوف‌ کامل بر حوادث و وقایع ساسی هر دوره بدون اشراف بر مسائل اقتصادی آن دوره امری ناممکن به نظر می‌آید. ظهور اسلام و گسترش آن نیز فقط یک سلسله حوادث‌ سیاسی صرف نبود،بلکه در تار و پود مناسبات فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی،قلمروهای مفتوحه تغییر و تحولاتی دراز مدت بر جای نهاد و در پاره‌ای نقاط موجب‌ تغییر خط سیر تاریخی آنجاها گشت.

در این میان نظام‌ مالیاتی و مناسبات مالک و زارع در تاریخ شرق اسلامی‌ نقش بس مؤثری در تاریخ اجتماعی این سامان به ویژه‌ در قرون اولیه هجری ایفا کرده است.از جمله پی‌آمدهای فتوح اسلامی علاوه بر نحوهء برخورد اعراب با دین و آئین ملل مفتوحه،نظام مالیاتی‌ مقرر از سوی ایشان بود که اتفاقا با موضوع اول(تغییر کیش)نیز بی‌ارتباط نبود.بدون شک یکی از جذابیت‌های دیانت اسلام علاوه بر مباحث اصول‌ اعتقادی،تجلی عینی آن اصول در مناسبات اجتماعی‌ می‌توانست باشد.غیر عرب از جمله شهروندان ایرانی‌ فقط نیاز به حل مشکل بحران‌های فکری خود نداشتند (که البته داشتند)بلکه به همان میزان مایل بودند بدانند که دیانت جدید چه تغییراتی در زندگی روزمرهء آنها ایجاد می‌کند.

دنت خود هدف از تألیف این کتاب‌ را چنین بیان می‌کند:من موضوع را از نظرگاه یک مورخ‌ مطالعه کرده‌ام و لذا سیستم مالیاتی بذاته برای من حائز اهمیت نبوده بلکه نتایج سیاسی و اقتصادی مترتب بر آن مورد توجه من بوده است. عرب‌ها در ممالک مفتوحه‌ چه نظاماتی مقرر داشتند؟و تأثیر این نظامات در نقشه‌های سیاسی خلفا چه بود؟ و تا چه اندازه اسلام‌ آوردن مسیحیان و یهودیان و زردشتیان دولت عربی را به افلاس و ورشکستگی تهدید می‌کرد؟و آیا سیستم‌ مالیاتی عامل مهمی در عدم ثبات اجتماعی عراق و توفیق نهضت عباسیان بوده است؟

در مواردی که مآخذ موجود نمی‌توانست این‌گونه مسائل را روشن کند ناچار به اختصار پرداخته‌ام.و نیز این کتاب چنان که از عنوان‌ آن پیداست اهتمام خاصی به موضوع خراج و جزیه‌ مقصور داشته که آیا هر دو به معنی مطلق باج بوده‌اند یا اولی به معنی مالیات ارضی و دومی به معنی مالیات‌ سرانه بوده است.