قرارداد اجتماعی ؛ متن و در زمینه متن

قرارداد اجتماعی

نویسنده: ژان ژاک روسو
مترجم: مرتضی کلانتریان
ناشر: آگه
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 590
اندازه کتاب: رقعی - سال انتشار: 1393 _ 1384 - دوره چاپ: 7 _ 3

مروری بر کتاب

متن و در زمینه متن

روسو در کتاب «قرارداد اجتماعی» از منافع ویژه ای که تضاد با آنها تشکیل جامعه را واجب کرده انتقاد می کند. او در این کتاب، مسئله اخلاق را براساس ساختارهای اجتماعی شرح می دهد.استدلال روسو جهت برقراری قراردادی بنیادین با جایگزین کردن اخلاق برابری و قانونی به قرارداد و حقوقی ست که طبیعت با نابرابری جسمی بین انسان ها موجب شده است. 

بیشتر کتاب‌ها در افزایش آگاهی و معرفت انسان چندان دستِ پر نیستند و بعد از خواندن همه صفحات و تکاندن کل کتاب فقط چند نکته‌ای بر کف دست خواننده باقی می‌گذارند. اما گاهی هم در میان انبوه کتاب‌های گوناگون، برخی آثار، بسیار بخشنده ظاهر می‌شوند. یکی از آن‌ها همین کتاب فعلی است. این کتاب به‌قدری سخاوتمند است که بدون هیچ اغراقی هر صفحه آن خواندنی و آموزنده است و در سراسر آن نکات بسیار مفید و جالب، فراوان به چشم می‌خورد.

صدالبته که از آثار ژان ژاک روسو  چنین ویژگی ممتازی انتظار می رود. با اینکه آثار روسو در باب فلسفه سیاسی از جهت کمیت چندان قابل‌ملاحظه نیست اما نبوغ او در فصاحت و بلاغت شگفت‌انگیز و سبک نگارش او مبهوت‌کننده است. همین باعث شده که برداشت‌های متنوعی از سخنان او صورت گیرد. همچنین نیز غنا و پیچیدگی آثار او موجب تفسیرهای بسیار متفاوت شده است. کتاب قرارداد اجتماعی نیز علی‌رغم اینکه کتاب کوچکی است اما موردتوجه همه فیلسوفان سیاسی بعدی و بسیار اثرگذار بود و همچنان نیز موافقان و مخالفان زیادی دارد.

به همین دلیل از زمان انتشارش واکنش‌های زیادی را برانگیخت. به‌عنوان نمونه کانت، آن فیلسوف بزرگ و سترگ، شیفته اندیشه‌های اخلاقی روسو بود. لرد اکتن، اندیشمند انگلیسی قرن نوزدهم، بر این باور است که روسو با قلم خود تأثیری گذاشت بیش از ارسطو یا سیسیرون یا آگوستین قدیس یا توماس آکویناس قدیس یا هر انسان دیگری که پا به عرصه هستی نهاده است. در مقابل، مادام دو استال بانوی فاضل و نامدار فرانسوی با نگاهی کاملاً منفی گفته است روسو هیچ چیز تازه‌ای نگفت اما همه چیز را به آتش کشید. همچنین آیزایا برلین روسو را یکی از کسانی می‌داند که به آزادی بشریت خیانت کرده‌اند.

در این کتاب، نگاه انتقادی در وهله نخست متوجه موقعیت کنونی جهان و در مرحله بعد یادآوری اهمیت واحد اخلاقی است که جامعه را به عنوان مجموعه ای واحد تشکیل می دهد و در آن قانون افراد را به یکدیگر مرتبط می کند.روسو برای دفاع از این نظر از استدلالهای مختلفی بهره می گیرد.استدلال های روسو که در چند زمینه از جمله طبیعت انسانی، مذهب، اخلاق و قانون است پیرامون یک ایده اصلی ست بین منافع مختلفی که ارتباط اجتماعی را شکل می دهند وجه مشترک وجود دارد و اگر موردی نبود که همه منافع به آن مربوط شوند، هیچ جامعه ای وجود نداشت.