قدرت سیاسی در اندیشه ایرانی ؛ از فارابی تا نائینی

قدرت سیاسی در اندیشه ایرانی

نویسنده:  علی اصغر حقدار
ناشر: کویر
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 224
اندازه کتاب: رقعی - سال انتشار: 1384 - دوره چاپ: 3

مروری بر کتاب

از فارابی تا نائینی

  در اين كتاب موجز، نويسنده به تعريف دقيق مضامين اصلي فلسفه سياست؛ نظير صور قدرت سياسي، حاكميت، مرجعيت، مشروعيت، دولت و ملت مي پردازد.رساله حاضر شامل گزارشی از ایده ها و اندیشه های سیاسی است که در دوره میانه از تاریخ فرهنگ ایرانی پدید آمده اند. این دوره شامل عصر فروپاشی شاهنشاهی ساسانی تا انهدام شاهنشاهی قاجاریه است. در این دوره تمامی رهیافت های نخبگان به امور سیاسی نشات گرفته از تعالیم دینی و کشورداری ایران باستان بوده است.

چگونگی تفکیک وظایف حکومتی امرا، تعیین جایگاه وزیر و... مسائلی هستند که مولفان مسلمان بر اساس الگوی حکومتی ایران باستان و با چاشنی اعتقادی آنها در سیاستنامه ها و ارشادنامه های خود نوشته اند. این تاثیرگذاری حتی در رهیافتهای فقهی، کلامی و فلسفه سیاسی نیز به چشم می خورد. تنها با وقوع جنبش مشروطیت و حوادث متعاقب آن بود که پارادایم کهن جای خود را به ساختارها و دانشهای جدیدی داد که الگوهای معرفتی و زیرساخت های غیرگفتمانی را از دنیای مدرن غرب گرفته بود. از این زمان مفاهیم و مقولات سیاسی نیز تغییر یافت و به جای آن مفاهیم پیشین، مفاهیمی چون پارلمان، تفکیک قوا، قوانین و ... در رساله های سیاسی جایگزین شدند...

قدرت یکی از محورهای اساسی است که در تاریخ فرهنگ و تمدن ایرانی با این که بیشترین مشغولیت ذهنی نخبگان را به خود اختصاص داده‌است، اما به شکل شفاف و روشنی از آن سخن به میان نیامده است؛ قدرت نیز در فرهنگ سنتی رنگ و شکل اعتقادی به خود گرفته و با این که به روایتی، سراسر تاریخ سنتی ایران آمیخته با قدرت‌طلبی و جنگ‌های قدرت خواهانه بوده است، اما ساختارهای قدرت واقع‌بینانه مورد استفاده قرار نگرفته و در عرصه‌های معرفتی و دانش‌ها تحت تاثیر بینش خردمندانه تبیین و تشریح نشده است؛ خلافت، وزارت، وکالت، ولایت و... عناوینی هستند که در طی تاریخ گذشته در بحث از قدرت و اعمال حاکمیت بر جامعه مورد استفاده‌ی نویسندگان و نخبگان ایرانی بوده و هر کدام از آن‌ها به تناسب پیش انگاشته‌ها و زمینه‌های اجتماعی ـ سیاسی خویش، از اقتدار و نظام حاکم سخن گفته‌اند.