دریای مازندران

دریای مازندران

نویسنده: احمد بریمانی
ناشر: دانشگاه تهران
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 307
اندازه کتاب: وزیری - سال انتشار: 1355 - دوره چاپ: 1

کمیاب - کیفیت : درحد نو ؛ جلد رویی و لبه بیرونی صفحات رد زردی مختصری دارد

مروری بر کتاب

مصور

دریای کاسپین، دریای مازندران یا دریای خزر دریاچه‌ای است که از جنوب به ایران، از شمال به روسیه، از غرب به جمهوری آذربایجان و ازشرق به جمهوری‌های ترکمنستان و قزاقستان محدود می‌شود. به دلیل این که بزرگترین دریاچه جهان است آن را دریا نیز می‌نامند.

به دلایل مختلف تا به اکنون نام‌های متفاوتی در زبان‌های مختلف به‌روی این دریا گذاشته شده‌است. در زمان قدیم، دریا را به نام اقوامی که در ساحل آن زندگی می‌کردند، نام می‌گذاشتند؛ مثلاً طبرستانی‌ها، گرگانی‌ها یا هیرکانی‌ها در قدیم در کنار این دریا بوده‌اند. به همین دلیل، اسم این دریا به نام‌هایی مانند هیرکانی‌ها، طبرستان یا دریای پتوران شناخته می‌شده است. همچنین دریای گیلان، دیلم، آلبانی‌ها در قفقاز و دریای کاسپی نیز به این نام‌ها نامیده شده‌اند.

دریای کاسپین یا کاسپی:نام ایرانی "کاسپی" نیز در دانش جغرافیای جهانی به‌ عنوان نام اصلی دریای شمال ایران شناخته شده است. کاسپین خود از نام قوم آریایی کاسپی (یا کاس٧ی) گرفته شده‌است که ابتدا در کرانه‌های غربی تا جنوب غربی آن ساکن بوده‌اند و به تدریج تا کرانه‌های جنوبی آمدند. پژوهش های جدیدی که درباره‌ی ژنتیک مردمان ساکن جنوب این دریا شده، گواهی بر این ادعاست که مازندرانی ها و گیلانی ها (که جوامع مردم‌شناسی در جهان ایشان را به نام کاسپین می‌شناسند) از نوادگان مردمی هستند که از غرب این دریا آمده اند .

کاس‌ها که به نوعی مادر-قوم مردمان جنوبی و غربی این دریا محسوب می‌شوند، خود به دو دسته‌ی کاس‌سی‌ها و کاس‌پی‌ها تقسیم می‌شدند.

«سی» در زبان گیلکی به معنی صخره (مثال: در سی‌پورد و سی‌بون و...) و «پی» به معنی جلگه است و به این صورت کاس‌های ساکن جلگه کاس‌پی‌ها نام گرفته‌اند. وجود شهری به نام دروازه‌ی کاسپین (یا دربند) در باب ورودی مملکت باستانی تبرستان (که هم اکنون در استان تهران قرار دارد) گواهی دیگر بر این ادعاست.

نام‌های کاشان و قزوین نیز مؤید این موضوع اند. در زبان گیلکی، واژه‌های پایان‌یافته با حرف /i/ با آوای /en/ جمع بسته می‌شوند و از این جهت، کاس‌های ساکن در جلگه در زبان گیلکی به صورت کاس‌پی‌ئن (käspien)تبدیل می‌شود. در واقع، واژه‌ی کاسپین، برخلاف تصوراتی که آن را نامی انگلیسی یا صورت یونانی شده‌ی «کشوین» می‌دانند، نامی گیلکی می‌باشد.

گیلان در زمان های دور شامل وسعتی از کنار اردبیل و خلخال در مغرب تا کلاردشت در مشرق بود که خاک آن از سوی شمال به دریا و از جنوب به شهر قزوین می رسید و این وسعت گاه گاه به سبب عوامل سیاسی و یا اجتماعی کم و یا زیاد می شد.