الیگارشی یا خانواده های حکومتگر ایران ؛ چهار جلدی

الیگارشی

نویسنده: ابوالفضل قاسمی
ناشر: رز
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 500
اندازه کتاب: وزیری گالینگور - سال انتشار: 1357 ~ 1354 - دوره چاپ: 1 

کمیاب - کیفیت : درحد نو ؛ چهار جلد در یک مجلد گالینگور صحافی شده است 

مروری بر کتاب 

الیگارشی یا حکومت توسط اقلیت در مقابل دموکراسی یا حکومت توسط اکثریت قرار می‌گیرد. الیگارشی یا اولیگارشی که گزنفون آن را پلوتوکراسی هم نامیده است در افکار افلاطون حکومتی است که در آن زمام قدرت در ید معدودی است که تحصیل مال را غایت نهایی خود میدانند. به عبارت دیگر حکومت سیاسی و اقتصادی گروه‌های معدودی از ثروتمندان، استعمارگران و صاحبان نفوذ را بر جامعه گویند. در این حکومت شرط رسیدن به مقام بالا داشتن ثروت بیشتر است و نه توانمندی. این نوع حکومت در نظر افلاطون پس از حکومت تیموکراسی ایجاد می‌شود.

در عصر ما مفهوم اولیگارشی به مناسبت آن که هرگونه حکومتی لزوماً اولیگارشی‌وار است نیز مورد انتقاد واقع شده است. به قول ر. م. مک آیور: «در مفهوم دقیق ما نمی‌توانیم با پرسیدن این که آیا بر دولت‌ها یک تن حکم می‌راند یا چند تن یا عده‌ای بسیار، دولت‌ها را طبقه‌بندی کنیم. عدهٔ بسیار یا مردم، هرگز حکومت نمی‌کنند – کار واقعی حکومت کردن همیشه در دست عده‌ای اندک است. مسألهٔ اساسی مربوط می‌شود به رابطهٔ یک تن با چند تن، اما مهم تر از همه مربوط می‌شود به رابطهٔ چند تنی که حکومت می‌کنند با عدهٔ بسیاری که بر آنان حکومت می‌شود. بدین لحاظ آیا چند تن مسئول عدهٔ بسیاری نیستند؟ اولیگارشی هم همین‌طور است...

«خاندان امام جمعه نیای خود را با شجره نسبی به سادات حسینی خاتون آبادی اصفهان و به بزرگترین رجل دینی و سیاسی دوران صفوی (ملاباشی) می رسانند. گفته می شود میرعماد و میرحسین نیای آنان از مدینه به ایران آمدند و در اصفهان و در خورت و خاتون آباد ساکن شدند. محمد حسین اعتمادالسلطنه این مهاجرت را در عهد پادشاهان صفوی چهارصد سال پیش ثبت کرده است. خاندان امام جمعه نیای بزرگ خود را در این زمان میر عبدالواسع خاتون آبادی معرفی می کنند، ولی گروهی با نظر تردید به این شجره نسبی می نگرند.»

اهمیت این خاندان از آن موقع آغاز می گردد که با خاندان مجلسی خویشاوند می شوند. میرمحمد صالح خاتون آبادی پسر میر عبدالواسع، دختر مجلسی اول را به عقد خود درمی آورد. به ویژه این خویشاوندی از هنگامی محکم تر می شود که دختر علامه مولی محمدباقر مجلسی زن میرمحمدحسین و خواهر علامه مجلسی مادر میرمحمدحسین می شود. به این ترتیب میرمحمدحسین نیای نامور و قدرتمند خاندان امامی جانشین علامه مجلسی و ملاباشی دربار صفوی در دوران شاه سلطان حسین می شود.

از آن زمان این خاندان نسل در نسل امام جمعه دربار پادشاهان بودند و در دوران معاصر میرمهدی از اخلاف میرعبدالواسع اصفهانی در زمان فتحعلی شاه امام جمعه تهران بود ولی چون فرزندی نداشت برادر زاده اش میرسیدابوالقاسم را به نیابت خویش برگزید. میرسیدابولاقاسم چهارمین امام جمعه تهران و پدر سید حسن امامی در سال ۱۲۸۲ هـ.ق متولد شد. پدرش میرزا زین العابدین نیز امام جمعه بود. سید ابوالقاسم حمایت از خودکامگی و استبداد را در طول زندگی اش سرلوحه عمل خود قرار داد و روابط خود را با بیگانگان محفوظ داشت. جرج چرچیل شخصیت قدرتمند سفارت بریتانیا در تهران، در یادداشتهای خود می نویسد: «امام جمعه (میرزا ابوالقاسم) مردی روشن بین و اصلاح طلب است و تمایل دارد روابط دوستانه ای با مقامات بریتانیا داشته باشد.»

فهرست

خاندان فیروز فرمانفرما
حاندان اسفندیاری
خاندان امامی
خاندان هویدا