اسطوره چارچوب ؛ در دفاع از علم و عقلانیت

اسطوره چارچوب

نویسنده: کارل پوپر
مترجم : علی پایا
ناشر: طرح نو
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 376
اندازه کتاب: رقعی - سال انتشار: 1379 - دوره چاپ: 1

کمیاب - کیفیت : در حد نو  ؛ مهر دارد

مروری بر کتاب

در دفاع از علم و عقلانیت

این کتاب مجموعه مقالاتی است از کارل ریموند پوپر ( 1902 1994) در دفاع از علم و عقلانیت که طی آن، شماری از مهم‌ترین آموزه‌های وی در سه حوزه علوم طبیعی اجتماعی و انسانی گردآمده است .این مقالات علی‌رغم تنوع مضامین و موضوعات چنان تنظیم شده است که وحدت دیدگاه‌های پوپر را در قلمروهای گوناگون حول محور عقلانیت آشکار می‌سازد .

وی در دفاع از علم و عقلانیت که از بزرگترین دست‌آوردهای بشری به شمار می‌آیند، درصدد مقابله با مدهای روشنفکری و گرایش‌های افراطی به تخصص‌گرایی است .روشنفکری که آموزه‌هایش به مد زمانه بدل شده و متخصصی که جز در چارچوب تخصصی خود نمی‌اندیشد، هر دو زندانی دیدگاه‌های خود شده‌اند .حال آن که آزادی برای آدمی، خواه آزادی ذهن و روشن‌اندیشی و خواه آزادی سیاسی، اگر نگوییم بزرگترین ارزش، لااقل یکی از بزرگترین ارزش‌هایی است که زندگی می‌تواند به ما ارزانی دارد .

پوپر در دفاع از علم و عقلانیت ، بر این نکته انگشت می‌گذارد که افرادی که درون فرهنگ‌ها و سنت‌ها و تمدن‌ها و پارادایم‌ها و چارچوب‌های مختلف به سر می‌برند، اگر بر مبنای یک توصیه روش‌شناسانه، کوشش کنند که باب گفت و گو را با دیگران باز کنند، در جریان عمل درمی‌یابند که تفهیم و تفاهم در بسیاری از موارد غیرممکن نیست. به اعتقاد پوپر، برخی شیوه‌های فکری به ترویج اسطوره چارچوب دامن می‌زند .

او به منظور نشان دادن نمونه‌های عینی این نوع شیوه‌ها، به کالبدشکافی برخی آموزه‌های دو دیدگاه ظاهرا متعارض یعنی آرای مکتب فرانکفورت و دیدگاه‌های پوزیتیویستی بیکن و پیروان متاخر او می‌پردازد و سپس در برابر دیدگاه‌های پوزیتیویست‌ها، مدل مختار خود را از معرفت علمی پیشنهاد می‌کند که برخی از ارکان اصلی آن چنین هستند :کل معرفت علمی فرضی یا حدسی است، رشد معرفت و به خصوص رشد معرفت علمی متکی بر فراگیری از خطاست، کشف خطاها از رهگذر بحث نقادانه یا استدلال‌های متکی به آزمون‌های تجربی پی گرفته می‌شود. مسئله مسئولیت اخلاقی دانشمندان جنبه دیگری از استدلال پوپر در دفاع از علم و عقلانیت است که در کتاب پیرامون آن مطالبی ذکر گردیده است .

فهرست

عقلانیت انقلاب‌های علمی
خرد یا انقلاب
منطق علوم اجتماعی
علم تجربی
فلسفه و فیزیک : تاثیر فیزیک نظری و تجربی بر برخی گمان‌زنی‌های متافیزیکی درباره ساختار ماده
مسئولیت اخلاقی دانشمند
رهیافتی کثرت‌گرایانه به فلسفه تاریخ