راهی به رهایی

نویسنده: مصطفی ملکیان
ناشر: نگاه معاصر
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 517
اندازه کتاب: رقعی گالینگور روکشدار - سال انتشار: 1381 - دوره چاپ: 1

مروری بر کتاب

جستارهایی در عقلانیت و معنویت

 این اثر که مشتمل بر بیست و پنج جستار پیرامون معنویت و عقلانیت است، در هر کدام، بعد متفاوتی از این دو مساله را زیر ذره بین خواهد برد. به عقیده ی "مصطفی ملکیان"، عقلانیت مولفه ای اساسی در مدرنیته محسوب می شود و اگر درجه ی علاقه ی ما به یک پدیده، با دلایل تایید کننده ی آن در تناسب باشد، می توان گفت که در برخورد با آن پدیده به طرزی عقلانی عمل کرده ایم.

با وجود اهمیت عقلانیت و توجه انسان مدرن به آن، باید به دشواری پاسداشت عقلانیت نیز آگاه بود؛ این نکته از جمله مواردی است که "مصطفی ملکیان" در "راهی به رهایی" بارها به آن اشاره می کند و علاوه بر آن تاکید می نماید که پاسداشت عقلانیت و دشواری آن، نباید سبب دور شدن انسان از معنویت گردد.

استدلال او این است که با قدرتمندتر شدن انسان مدرن به لحاظ تجربی، نیاز او به معنویت نیز بیش از گذشته احساس می شود؛ چرا که این قدرت بزرگ که به انسان قابلیت انجام بسیاری از کارها را می دهد، در نوع خودش به یک فاکتور بازدارنده نیاز دارد تا زمانی که نباید دست به انجام کاری بزند، او را به شکل موثری از انجام آن کار بازدارد.

معنویت، همان فاکتور بازدارنده است که ابعاد مختلف آن به شکل "ج‍س‍ت‍اره‍ای‍ی در ع‍ق‍لان‍ی‍ت و م‍ع‍ن‍وی‍ت" توسط "مصطفی ملکیان" به رشته ی تحریر درآمده است. این اثر علاوه بر اینکه پاسخگوی سوالات بسیاری در این زمینه خواهد بود، خود سبب ایجاد سوالات ارزشمند و برجسته تری در ذهن خواننده خواهد شد....

استاد مصطفی ملكیان، نویسنده كتاب، عقلانیت را از مؤلفه‌های اصلی مدرنیته می‌داند. به تعبیر ایشان، اگر میزان دلبستگی ما به گزاره‌ای، با ادله‌ای كه در تأیید آن گزاره وجود دارد، متناسب باشد، عقلانی عمل كرده‌ایم. اما هر چند در این دوران، عقلانیت بجد مورد توجه انسان مدرن است، نباید از خاطر دور داشت كه پاسداشت عقلانیت امری بس دشوار است كه هشیاری و كوشایی شایسته خود را می‌طلبد.

فراتر از این حقیقت، آنچه نویسنده این كتاب بكرات به ما یادآور می‌شود، آن است كه مبادا پاسداشت عقلانیت ما را از معنویت دور سازد؛ چرا كه از نظر مولف در این زمان، و با توسل به دانش تجربی، انسان بیش از هر زمان دیگر در گذشته توانمند شده است و به همین دلیل نیز بیش از هر زمان دیگر در گذشته محتاج معنویت است.

قدرت عظیمی كه انسان معاصر بر انجام بسیاری از امور دارد، نیازمند عاملی بازدارنده است كه او را از انجام اموری كه نباید به آن‌ها مبادرت كند، بازدارد و آن عامل بازدارنده همان معنویت است. ملکیان در صفحه ی آغاز این کتاب تاکید می کند: «بجد و از سر صدق بر این باورم كه اگر راهی به رهایی باشد، جز در جمع و تلفیق عقلانیت و معنویت و ادای حق هر یك از این دو فضیلت بزرگ نیست.»

مصطفی ملکیان (زادهٔ ۱۳۳۵) فیلسوف و روشنفکر ایرانی است. بخش عمدهٔ پژوهش‌های او در حوزهٔ اخلاق، دین، فلسفهٔ دین، اگزیستانسیالیسم، روان‌شناسی، علوم انسانی، روش تحقیق و روشنفکری است. نظریه عقلانیت و معنویت پروژهٔ مهم اوست. ملکیان از منتقدان روشنفکری دینی است. ملکیان از سال ۱۳۸۹ تا کنون مشغول تدریس در موسسه مطالعات سیاسی-اقتصادی "پرسش" است. او در شهرضا به دنیا آمد. پدرش، عبدالرحیم ملکیان، معروف به ناصح قمشه‌ای، از مشاهیر شهرضا بود