کوچه پس کوچه های طهران

نویسنده: همایون عبدالرحیمی
ناشر: جاویدان - بدرقه جاویدان
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 464
اندازه کتاب: وزیری سلفون - سال انتشار: 1397 - دوره چاپ: 2
 

مروری بر کتاب

مصور

 کمتر کسی می­تواند باور کند تهران که امروزاز نظر وسعت و جمعیت یک کلان شهر و یکی از بزرگترین شهرها و دارای عنوان یکی از آلوده­ترین آب و هوا در جهان است روزی به دلیل آب و هوای خوش در دامنه البرز و سرسبزی درختان و باغ­های فراوان آب­های جاری و شکارگاه­های بسیار مورد توجه قرار گرفت و بعدها بعنوان پایتخت ایران معرفی شد....

قدیمی‌ترین سند فارسی موجود درباره تهران نشان می‌دهد که تهران از سده سوم هجری قمری وجود داشته است و نویسنده‌ای به‌نام ابوسعد سمعانی در کتاب خود از شخصی به نام ابوعبدالله محمد ابن حامد تهرانی رازی نام می‌برد که اهل تهران ری بوده و در سال 261 هجری قمری (برابر با 874 میلادی) درگذشته است. اما تهران از سال 1200 هجری قمری برای نخستین بار توسط آغا محمدخان قاجار به‌عنوان پایتخت ایران انتخاب شده است.

در دوران معاصر نیز بسیاری از مورخان ایرانی و سیاحان شرقی و غربی درباره جغرافیای تاریخی تهران قلم زده‌اند. جدیدترین کتاب تحت عنوان «کوچه پس‌کوچه‌های تهران» در ماه جاری را انتشارات بدرقه جاویدان منتشر کرد که نویسنده‌اش همایون عبدالرحیمی ‌است. این پژوهشگر تاریخ تهران،  متولد 1349 تهران است و دانشجوی کارشناسی ارشد تاریخ هنر ایران باستان. وی علاوه بر این کتاب مصور دیگری را توسط شهرداری تهران در دست چاپ دارد که تحقیق وسیع و همه‌جانبه درباره «تزئینات معماری دوره قاجار» است و کتاب دیگرش با محوریت تهران را در دست تألیف دارد. عبدالرحیمی حدود 10 سال است که در زمینه بافت تاریخی تهران به تحقیق و پژوهش می‌پردازد، درباره روزگاری که تهران، طهران بود.
این کتاب را به سفارش شهرداری تهران ننوشته‌ایم، کتاب را خود ما، یعنی من و همسرم- خانم فاطمه مجدنیا- مشترکاً کار کردیم و بعد شهرداری به‌عنوان ناشر و سرمایه‌گذار مسئولیت چاپ آن را متقبل شد. این کتاب هم یک کار تحقیقاتی است هم مصور است. در واقع مستندنگاری شهر تهران است و موضوع آن در زمینه تزئینات معماری دوره قاجار در تهران است. فراهم کردن چنین کتابی حاصل حدود پنج سال کار جدی و مداوم است. من راهنمای گردشگری‌ام و برای نوشتن کتاب «کوچه پس‌کوچه‌های تهران» هم حدود 10 سال در زمینه بافت تاریخی کلانشهر تهران تحقیق کردم. هر سال من و همسرم در خانه هنرمندان نمایشگاه عکس برگزار می‌کنیم. هر سال هم در یک موضوع عنوان کلی این نمایشگاه‌ها هم «تهران شهر خاطره» است. چون هرکس چه مقیم تهران باشد و چه مقیم دیگر شهرها، از تهران، خاطره دارد، برخی خاطره خوب و شیرین دارند، برخی هم خاطره تلخ و بد. هدف از برگزاری نمایشگاه عکس هم مستند نگاری تهران است.

کارمن در کتاب «کوچه پس کوچه‌های تهران» باکار جعفر شهری در کتاب پنج جلدی و ارزشمند او متفاوت است. به‌خاطر اینکه جعفر شهری در زمینه تاریخ تهران علاوه بر اینکه به فرهنگ و فولکلور تهران می‌پردازد، به سرگذشت تهران هم نگاهی ویژه دارد، جعفری شهری از گذشته‌های دور تا دوران معاصر را مورد توجه قرار داده‌است. اما من از پیدایش تهران به‌عنوان یک شهر نوشتم و چگونگی شکل‌گیری آن را توضیح دادم تا اواخر دوره قاجار، یعنی وارد دوران پهلوی نشدم. البته در قسمت‌هایی بنا به ضرورت تا اوایل دوره پهلوی را هم مد نظر قرار دادم. اما سعی کردم وارد دوران پهلوی نشوم. دیگر اینکه من در این کتاب محلات تهران را به تفکیک و با جزئیات دقیق معرفی کردم. جعفر شهری درباره فرهنگ و مردم، آداب و رسوم و پوشاک و خوراک و... همه آنچه که درتهران وجود داشت، نوشته است. از پخت و پز و جشن و عزاداری و هر چه را به شناخت تهران و مردمش کمک می‌کرد مورد توجه قرار داد. آنچه من روی آن تأکید داشتم تاریخچه محلات تهران است وجه تسمیه محلات است، خیابان‌ها، کوچه‌ها، اماکن عمومی، اماکن مذهبی... و آنچه در این مناطق و محلات اتفاق افتاده است.