نقد حال ؛ زرکوب

نقد حال

نویسنده: مجتبی مینوی
ناشر: خوارزمی
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 550
اندازه کتاب: وزیری گالینگور روکشدار - سال انتشار: 1367 - دوره چاپ: 3

کمیاب - کیفیت : نو ؛ روکش کتاب کمی خاک گرفتگی و زدگی دارد

مروری بر کتاب

مجموعه مقالات

مجتبی مینوی‌، در سال‌ 1282 ه.ش‌ در شهر سامرا به‌ دنیا آمد. پدر وی‌ شیخ‌ عیسی‌ شریعتمداری‌ طلبه‌ فاضلی‌ بود که‌ در این‌ شهر در نزد آیت‌ ا... ملا محمد تقی‌ شیرازی‌ تدریس‌ می‌ کرد و مجتبی‌ نیز تحصیلات‌ مقدماتی‌ خود را در این‌ شهر انجام‌ داد. وی‌ در نه‌ سالگی‌ به‌ همراه‌ خانواده‌اش‌ به‌ ایران‌ بازگشت‌ و در مدارس‌ دینی‌ اسلام‌، امانت‌ وافتخاریه‌ به‌ تحصیل‌ پرداخت‌. مینوی‌ سپس‌ در دارالفنون‌ تحصیل‌ کرد و با برخی‌ شخصیتهای‌ ادبی‌ آینده‌ نظیر صادق‌ هدایت‌ همکلاس‌ بود.

مینوی مدتی‌ از عمر خود را در دماوند و لاهیجان‌ گذراند و دوران‌ اقامتش‌ در لاهیجان‌ مصادف‌ بود با واقعه‌ جنگل‌ ومیرزا کوچک‌ خان‌ جنگلی‌. وی‌ در سال‌ 1299 ه.ش‌ به‌ تحصیل‌ در دارالمعلمین‌ پرداخت‌ و پس‌ از فراغت‌ از این‌ مرکز وارد خدمت‌ وزارت‌ معارف‌ وقت‌ گردید و عهده‌ دار ریاست‌ کتابخانه‌ معارف‌ شد که‌ بعد ها به‌ کتابخانه‌ ملی‌ ایران‌ تغییر نام‌ یافت‌ . مینوی‌ سپس‌ با جمعی‌ از محصلین‌ ایرانی‌ به‌ پاریس‌ رفت‌ و پس‌ از چندی‌ عازم‌ انگلستان‌ شد. وی‌ در طی‌ مدت‌ اقامت‌ خود در انگلستان‌ زبان‌ انگلیسی‌ را به‌ خوبی‌ فراگرفت‌ و پس‌ از یک‌ سال‌ به‌ ایران‌ بازگشت‌ و مجدداً در وزارت‌ معارف‌ استخدام‌ شد.

استاد مجتبی‌ مینوی‌ از این‌ زمان‌ شروع‌ به‌ تألیف‌ مقالات‌ ادبی‌ و داستان‌ نمود و نامه‌ تنسر، نوروز نامه‌ و اطلال‌ شهر پارسه‌ را چاپ‌ کرد. در همین‌ سالها ویس‌ و رامین و جلد اول‌ شاهنامه‌ را به‌ همراه‌ خلاصه‌ای‌ از کل‌ شاهنامه‌ به‌ چاپ‌ رساند و در سال‌ 1319 مجدداً عازم‌ لندن‌ شد. وی‌ در این‌ شهر ده‌ سال‌ اقامت‌ گزید و علاوه‌ بر یاد گیری‌ زبان‌ پهلوی‌ تدریس‌ در دانشگاه‌ آکسفورد را آغاز کرد و به‌ تصحیح‌ متون‌ قدیمی‌ و جمع‌ آوری‌ نسخ‌ ومتون‌ قدیمی‌ ایران‌ پرداخت‌. مینوی‌ در سال‌ 1329 مدت‌ کوتاهی‌ در استانبول‌ ماند وسپس‌ به‌ ایران‌ آمد و تدریس‌ ادبیات‌ فارسی‌ در دانشگاه‌ تهران‌ را آغاز نمود. در سال‌1330، مینوی‌ که‌ علاقه‌ فراوانی‌ به‌ جمع‌ آوری‌ انبوه‌ نسخ‌ خطی‌ ایرانی‌ در کتابخانه‌ های‌ ترکیه‌ داشت‌، به‌ سمت‌ رایزن‌ فرهنگی‌ ایران‌ در ترکیه‌ منصوب‌ شد وطی‌ این‌ مدت‌ موفق‌ به‌ بررسی‌ دوازده‌ هزار جلد از کتب‌ خطی‌ موجود در کتابخانه‌ های‌ این‌ کشور شد و از بسیاری‌ از این‌ نسخه‌های‌ خطی‌ عکسبرداری‌ کرد و به‌ تهران‌ فرستاد.

مجتبی‌ مینوی‌ چند سال‌ نیز رایزن‌ فرهنگی‌ ایران‌ در پاریس‌ و لندن‌ بود و گذشته‌ از استادی‌ ممتاز دانشگاه‌ تهران‌ به‌ مدت‌ چند سال‌ در دانشگاههای‌ معتبر جهان‌ نظیر اکسفورد، لندن‌، پرینستون‌ ، یوتا و پرتلند تدریس‌ کرد. وی‌ در طول‌ مدت‌ زندگانی‌ خود در دهها کنگره‌ و انجمن‌ علمی‌ و ادبی‌ جهان‌ شرکت‌ کرد و مقالات‌ ارزنده‌ای‌ ارائه‌ داد .

در مجموع‌ عمر این‌ استاد گرانمایه‌ تاریخ‌ و ادب‌ فارسی‌ چه‌ در ایران‌ و چه‌ در اروپا در کتابخانه‌ ها و به‌ بررسی‌ و نسخه‌ برداری‌ و تصحیح‌ متون‌ کهن‌ ادبی‌ گذشت‌. استاد مینوی‌ با بهره‌ گیری‌ از تسلط خود به‌ زبانهای‌ انگلیسی‌ ،فرانسه‌ ،عربی‌ و آلمانی‌ موفق‌ به‌ تهیه‌ یک‌ هزار میکرو فیلم‌ از اسناد و مدارک‌ خطی‌ فارسی‌ موجود در کتابخانه‌ های‌ موزه‌ بریتانیا،هند، کمبریج‌ ، آکسفورد،ادینبورگ‌ و منچستر گردید. که‌ این‌ میکروفیلم‌ ها امروزه‌ پایه‌ اصلی‌مجموعه‌ کنونی‌ کتابخانه‌ مرکزی‌ و مرکز اسناد دانشگاه‌ تهران‌ است‌ و مورد استفاده‌ محققان‌ ایرانی‌ و غیر ایرانی‌ قرار می‌گیرد.

این‌ دانشمند بزرگ‌ در سال‌ 1355 درگذشت‌ . در سال‌ 1356 دانشگاه‌ تهران‌ طی‌ مجلس‌ بزرگداشتی‌ با حضور دهها تن‌ از دانشمندان‌ برجسته‌ ایرانی‌ خدمات‌ این‌ استاد فقید را در باروری‌ تاریخ‌ و فرهنگ‌ ایران‌ ستود. از مرحوم‌ مجتبی‌ مینوی‌ کتابخانه‌ نفیسی‌ با بیش‌از 25 هزار جلد کتب‌ باقی‌ مانده‌ است‌. 

فهرست 

مکتوبی به عباس اقبال 
ابوالعباس ایرانشهری
حسین بن منصور حلاج 
ابوالحسن عامری 
فردوسی و مقام او 
ابن سینا 
خواجه نظام الملک توسی 
غزالی توسی 
نظامی گنجوی 
نورالدین منشی و شهاب الدین نسوی 
ذکر جمیل سعدی 
 ملا قطب شیرازی 
خواجه رشیدالدین فضل الله 
ادوارد براون و خدمات او به ایران 
از شمار دو چشم یک تن کم 
مهمان دانشمند ما پرفسور هنینگ 
ولادیمیر مینورسکی 
به یاد علامه اقبال 
علامه قزوینی 
یادبود صادق هدایت 
سید محمد فروزان 
تقی زاده 
یاد یار در گذشته 
محمد علی فروغی 
و ...