نغمه گر حدیقه عرفان ؛ گزیده اشعار سنائی

نغمه گر حدیقه عرفان 

نویسنده: سنایی غزنوی
باهتمام : ضیاءالدین سجادی , جعفر شعار
ناشر: سخن
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 378
اندازه کتاب: رقعی - سال انتشار: 1374 - دوره چاپ: 1

کمیاب - کیفیت : نو ؛ جلد کتاب رنگ پریدگی مختصری دارد

مروری بر کتاب

گزیده اشعار سنائی

ابوالمجد مجدود بن آدم سنایی غزنوی یا حکیم سنایی (۴۷۳-۵۴۵ قمری)، از بزرگ‌ترین شاعران قصیده‌گو و مثنوی‌سرای زبان پارسی‌ است، که در سده ششم هجری می‌زیسته است.بسیاری از مفاهیم و مضامین بلند اخلاقی و عرفانی، برای نخستین بار، با سحر و سادگی سخن دل‌نشین، زلال، و از جان برخاسته حکیم سنایی به ادبیات کهن فارسی وارد شد.

همین بذرهای اولیه سخنان روحانی و عرفانی‌ست که سنایی پراکنده کرد، و عطار و مولانا و سعدی و حافظ و جز آنان، در طول بیشتر از سه قرن، آن‌ها را به اوج پختگی، صلابت، روانی، و پر معنایی رسانیدند.چنانچه ازشعر سنایی برمی‌آید او به تمام دانشهای زمان خود آگاهی و آشنایی و در برخی تبحر و استادی داشته است. وی در سال ۵۲۵ یا ۵۳۵ هجری قمری در سن ۶۲ سالگی درگذشت. از آثار وی غیر از دیوان قصیده و غزل و ترکیب و ترجیع و قطعه و رباعی، مثنویهای وی معروف و بدین قرارند: مثنویهای حدیقه الحقیقه، طریق التحقیق، کارنامهٔ بلخ، سیر العباد الی المعاد، عشق‌نامه و عقل‌نامه. سه مکتوب و یک رسالهٔ نثر نیز به وی نسبت داده‌اند.

بندهٔ یک دل منم بند قبای ترا
چاکر یکتا منم زلف دو تای ترا
خاک مرا تا به باد بر ندهد روزگار
من ننشانم ز جان باد هوای ترا
کاش رخ من بدی خاک کف پای تو
بوسه مگر دادمی من کف پای ترا
گر بود ای شوخ چشم رای تو بر خون من
بر سر و دیده نهم رایت رای ترا
تیر جفای تو هست دلکش جان دوز من
جعبه ز سینه کنم تیر جفای ترا
بار نیامد دلم در شکن زلف تو
گر نه به گردن کشم بار بلای ترا
بنده سنایی ترا بندگی از جان کند
گوی کلاه ترا بند قبای ترا

سنایی بزرگترین شاعر دوران غزنوی است که در اواسط قرن پنجم هجری در غزنین ولادت یافته، چنان که در مثنویِ «حدیقة الحقیقة» به زادگاه خود غزنین اشاره می‌کند. در جوانی سفر کرده و نخستین بار به بلخ رفته است. مکّه و نیشابور و هرات را سیاحت کرده؛ و با بزرگان و شعرای بسیاری ارتباط یافته است. وی در سال 518 هـ.ق. از سرخس به غزنین باز می‌گردد و یکی از داستان مخلص او به نام احمدبن­مسعود تیشه، از سنایی می‌خواهد که اشعارش را جمع و تدوین کند و او عذر بی‌خانمانی آورد. خواجه احمد برای او خانه و جامه و جام فراهم آورد و سنایی در مقدمه‌ی کتاب به ستایش این دوست پرداخته و در «حدیقه» هم از لطف و عنایت او یاد کرده و سپاس گزارده است.

سنائی، در پی تغییری مسلگی و گرایشی از تسنّن به شیعه، در پی یافتن مراد و تحوّل عارفانه‌ی خویش؛ از شیوه‌ی شعر خراسانی به سبک عرفانی خاصّ که خود مبدّع آن بوده روی می‌کند. و در «حدیقة الحقیقة» شاهکار مثنوی عرفانی را می‌آفریند. سایر آثارسنائي، مثنوی‌های کارنامه‌ی بلخ، سیرالعباد الی المعاد، سنایی آباد، تحریمة القلم یا تجربه العلم، عشق نامه و عقل نامه است. طریق التحقیق نیز منسوب به سنائی است، ولی از نظر بیان دور از سبک او است و برخی از وی نمی‌دانند.

فهرست

قصاید
غزل‌ها
قطعه‌ها و رباعی‌ها
حدیقه الحقیقه
شرح و معنی لغات و عبارات
اشاره به مفهوم اشعار
فهرست لغات و ترکیبات
نام کسان و جای‌ها