موسوعه کشاف اصطلاحات الفنون و العلوم ؛ دو جلدی

موسوعه کشاف اصطلاحات الفنون و العلوم

نویسنده: محمد على التهانوى‌
ناشر: مکتبه لبنان ناشرون‌
زبان کتاب: عربی
تعداد صفحه: 2128
اندازه کتاب: وزیری گالینگور - سال انتشار: 1996 - دوره چاپ: 1

کمیاب - کیفیت : در حد نو _ نو

مروری بر کتاب

در این فرهنگ، واژه‌ها و اصطلاحات مربوط به علوم و فنون مختلف مانند :علوم فقهی و دینی، علم صرف و نحو، علم معانی، تفسیر، علوم هندسی، و طب براساس الفبای عربی سامان یافته و ذیل هر یک توضیحاتی به دست داده شده است .در مقابل هر واژه و اصطلاح، معادل انگلیسی آن نیز درج گردیده است .این فرهنگ به زبان عربی تدوین شده است .

به گفته مولف در انگیزه تالیف خود: «اشتباه در اصطلاح‌ها، مهم‌ترین دلیل برای نیاز به استاد در تحصیل علوم و فنون است. هر علمی، اصطلاحات ویژه‌ای دارد که اگر به آن آگاهی پیدا نشود، به نتیجه نمی‌رسد. راه شناخت معنی اصطلاح ه یا رجوع به استادان است یا مراجعه به کتاب‌هایی که اصطلاح‌ها را جمع آوری کرده‌اند. مانند بحرالجواهر ، حدود الامراض در علم طب ، اللطائف الاشرفیه و مانند آن در علم تصوف. کتابی در دسترس که اصطلاحات همه دانش‌ها را داشته باشد، نیافتم. در سال‌های اول تحصیل تصمیم گرفتم کتابی بنویسیم که اصطلاحات همه دانش‌ها را در برداشته باشد و دانش پژوهان را از رجوع به استاد بی نیاز کند.»

در این کتاب، تنها به برخی از اصطلاحات رایج و پرکاربرد علوم اشاره شده است. دقت ایشان در توضیح اصطلاح‌ها، این کتاب را به یکی از موسوعه‌های معتبر تبدیل کرده است. تهانوی در دیباچه کشاف، پس از آن که نیاز بنیادین هر دانش پژوه و کارشناس را به دانستن اصطلاحات رایج دانش‌های روزگارش بیان می‌دارد، چنین می‌نویسد: «همین که از فراگیری دانش‌های عربی و دینی در نزد استاد و پدرم فراغت یافتم، به اندوختن دانش‌های فلسفی، الهیات و ریاضیات ؛ مانند حساب، هندسه، هیئت، اسطرلاب و مانند آن‌ها پرداختم. سپس دیگر نتوانستم از استادان آن دانش‌ها را بیندوزم، برای همین چندی به خواندن جزواتی از آن دانش‌ها که پیش خود داشتم، پرداختم.

آن گاه خداوند بزرگ در برابر من از آن دانش‌ها پرده برگرفت. من از همان آغاز اصطلاحات را فرا می‌گرفتم و آن‌ها را جداگانه در هر بابی که شایسته بود به ترتیب حروف الفبا می‌نوشتم تا هر کسی به آسانی بتواند، آن‌ها را بیرون آورد. بدین سان، از دیگر دانش‌ها برگرفتم و دراند سالی کتابی فراگیر از آن‌ها پرداختم. چون در سال هزار و صد پنجاه و هشت از نوشتن آن‌ها آسودگی یافتم، آن را کشاف اصطلاحات الفنون نامیدم و در دو رشته سامان دادم: رشته‌ای در واژگان تازی و رشته‌ای در واژگان فارسی (نا تازی). ..»