معنی ادبیات

نویسنده: علیرضا حافظی
ناشر: نیلوفر
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 123
اندازه کتاب: رقعی - سال انتشار: 1370 - دوره چاپ: 1

کیفیت : درحد نو _ نو

مروری بر کتاب

 در این کتاب نویسنده می‌خواهد خواننده را با معنای ادبیات و در کنار این معنا با فهم زبان ادبی و انواع آثار ادبی آشنا کند. برای یافتن محسوس عینی هر مفهومی که از ادبیات در ذهن داریم، خواه ناخواه به آثار ادبی، اعم از شعر و نثر می‌رسیم. بنابراین برای شناخت ادبیات باید سراغ شعرها و نثرها برویم.

در بررسی هر شعر و هر نثر، به‌خصوص شعر به عنوان یک اثر ادبی، نخستین وجهی که نظر را به خود جلب می‌کند، شکل عینی آن است. در زبان فارسی، بیت و مصراع‌های دوگانه‌ی آن، یا مصراع‌های بلند و کوتاه نیمایی یا نظم شکسته و پلکانی و مورب، این معنی را می‌رساند که بسیار محتمل است که با آثار و نمونه‌های شعری سروکار دشته باشیم. همچنین در نثر، متنی که در آن صورت مکالمات به نحوی خاص آرایش یافته است، می‌تواند در تشخیص متنی نمایشی از متنی روایی کمکی مؤثر باشد.

با این توضیحات نمی‌توان از عهده‌ی وصف آثار ادبی یا تعریف ادبیات برآمد؛ اما می‌توان به این نتیجه رسید که هر اثر ادبی صورت و شکلی خاص دارد. یک اثر ممکن است غزل باشد، اثری دیگر قصیده، سومین اثر رباعی، چهارمین اثر رمان، پنجمین اثر نمایشنامه؛ اما هیچ اثر ادبی بدون صورت نیست. در بحث و بررسی ادبیات، باید به صورت‌های ادبی توجه شود؛ ولی قبل از توجه به صورت، باید به زبان یا ماده‌ی حسی ادبیات دقت کنیم.

هنرمند ادبی صورتگر زبان است. در زبان و با زبان به صورتگری می‌پردازد. زبان برای هنرمند ادبی، ماده‌ی اولیه و حیاتی است. شناخت این ماده و راه‌های کاربرد آن برای شاعر و نویسنده ضرورت دارد؛ چون ما صورت‌های ادبی را با مقایسه‌ی صورت‌های عادی و معمول زبانی بازمی‌شناسیم.

معنی لغوی ادب عبارت است از: فرهنگ، دانش، هنر، حسن معاشرت، شیوه پسندیده، آزرم، بزم آرایی با سخن و در اصطلاح، نام دانشی است که قدما آن را شامل علوم ذیل دانسته اند: لغت، صرف، نحو، معانی، بیان، بدیع، عروض، قافیه، قوانین، خط، قوانین قرائت که بعضی اشتقاق و انشاء را هم بدان ها افزوده اند.

علم و ادب را از لحاظ تأثیری که در باروری ذهن ادب آموز و دانایی و توانایی او در آفرینش آثار ادبی مطلوب و کسب فصاحت و بلاغت، هم چنین به سبب اثراتی که در تلطیف روح و شکوفایی فضایل اخلاقی انسان دارد، به ادب درس و ادب نفس تقسیم کرده اند.