قابلیت های نمایشی شاهنامه

قابلیت های نمایشی شاهنامه

نویسنده: محمد حنیف
ناشر: سروش
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 225
اندازه کتاب: وزیری - سال انتشار: 1389 - دوره چاپ: 2

مروری بر کتاب

کتاب حاضر گزارش پژوهشی است در باب شناخت قابلیت های نمایشی داستان های پهلوانی شاهنامه، آن‌ گونه که با استفاده از روش آن، توزین عناصر دراماتیک دیگر حکایات و قصه های کهن امکان‌ پذیر باشد. در واقع محمد حنیف در این کتاب جز اینکه نمونه وار از میان متون کهن فارسی شاهنامه را از حیث قابلیت های نمایشی بررسی کرده است، بلکه متر و معیاری به دست داده است که خواننده این کتاب با آنها می تواند به دیگر آثار کهن فارسی نیز با همین رویکرد بپردازد.

ارائه نمونه های متعدد و مثال های ملموس از داستان های پهلوانی شاهنامه و نمایشنامه های برگرفته از این کتاب، این پژوهش را از شکل سنتی توجه به تعاریف کلی عناصر داستانی و ادبیات دراماتیک خارج ساخته و به آن رویکردی کاملا کاربردی بخشیده است.

نگارنده ابتدا شاهنامه و عناصر نمایشی آن را معرفی می‌كند كه از آن جمله است پیرنگ، گفت‌وگو، قهرمان‌سازی، كشمكش، گره‌افكنی و گره‌گشایی، بحران، تعلیق، اوج و زمان و مكان (به همراه نمونه‌هایی از وصف زمان و مكان در داستان‌های پهلوانی شاهنامه). سپس قابلیت‌های نمایشی را در داستان "رستم و اسفندیار" و "سیاوش و سودابه" بازگو می‌كند.

در بخش دیگری از كتاب، نگارنده به مقایسه جنبه‌های نمایشی داستان‌های پهلوانی شاهنامه و ذكر و جوه افتراق و اشتراك آن‌ها، دست می‌زند. و اذعان می‌كند:
اگر چه مشتركات داستان‌های پهلوانی شاهنامه با داستان‌های نوین بسیار است، اما بعضی خصوصیات، داستان‌های شاهنامه را نه تنها از آثار نمایش امروزی كه از قصه‌های كهن نیز متمایز می‌سازد. از وجود عنصر ماوراء الطبیعه و قدرت‌های شگرف شخصیت‌ها ـ كه خاص افسانه‌ها و اسطوره‌هاست ـ كه بگذریم، زاویه‌ی دید به كار گرفته شده در این قصه‌ها و استفاده‌ی كم‌تراز گریز به جای تعلیق را باید از مختصات خاص شاهنامه برشمرد.

فهرست

شاهنامه و عناصر نمایشی
قابلیت های نمایشی داستان رستم و اسفندیار
قابلیت های نمایشی داستان سیاوش و سودابه
مقایسه جنبه های نمایشی داستان های پهلوانی شاهنامه
تاریخچه و مراحل اقتباس از شاهنامه
بررسی تطبیقی یک نمایشنامه
داستان های اصلی
مقابله دو صحنه از نمایشنامه رستم و سهراب پری صابری با اصل اثر
بررسی تطبیقی یک نمایشنامه حماسی اقتباس شده با اصل اثر