شبستان ؛ منظومه

شبستان

نویسنده: محمود کیانوش
ناشر: بهکن
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 56
اندازه کتاب: رقعی - سال انتشار: 1340 - دوره چاپ: 1

کمیاب - کیفیت : درحد نو 

مروری بر کتاب 

در سال 1339 که من این منظومه را نوشتم، از جملۀ اوّلین شعرهایی که با عنوان های «منظومه» و نیز «شعر بلند» شناخته شده بود و شهرت یافته بود، یکی «افسانه»، نوشتۀ «نیما یوشیج» بود به تازیخ دی ماه 1301، و یکی «آرش کمانگیر» نوشتۀ «سیاوش کسرایی»، به تاریخ اسفند ماه 1337.

این که «منظومه» در ماهیتِ موضوعی با «شعر بلند» تفاوتی معیّن داشته باشد، بحثِ دیگری است، و من فقط دربارۀ شعر «شبستان» این توضیح را می دهم که در زمان نوشتنِ آن بیست و شش ساله بودم و در این شعر هم از حال و هوای دنیای درونی و فردی خود در موقعیتِ زمانی خود سخن گفته ام، هم از سیر اندیشۀ انسانِ اجتماعی خود در ملاحظۀ اوضاع و احوال جهانی، و به همین سبب این شعر دو بُعد پیدا کرده است:
در یک بُعد آن دریافتهای عاطفی گوینده در شبی از شبهای بیقراری او بیان می شود و در بُعدی دیگر این شب و شب زنده داری گوینده در موقعیتی از تاریخ جامعۀ محلّی و جامعۀ جهانی می گذرد که دنیا را در چشم دل و آیینۀ اندیشۀ گوینده، با معنای سیاهی و نومیدی و دل گرفتگی، به «شبستان»، «سرزمینِ بی روز» (Nightland) تبدیل می کند.

شب گذشته از نیمه و با من
خواب و آسایش نشد همقدم
پلک‌ها برهم نیامد نرم
دل نشد آرام
خواب، دور از پنجره بیدار
دورتر از چشم جان آزار
چشم‌های خسته، اما همچنان در پویه با پندار
طاقه شالی‌ست، سنگین، سرد
که فرو گسترده دست شب
بر تن مریض شهر مانده از رفتار