سیناپژوهی ؛ بررسی رساله روانشناسی شفا از منظر زبان شناسی

سیناپژوهی

نویسنده: الهه دفتری نژاد
ناشر: راین
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 124
اندازه کتاب: رقعی - سال انتشار: 1399 - دوره چاپ: 1

مروری بر کتاب

بررسی رساله روانشناسی شفا از منظر زبان شناسی

هنگامی که به مطالعات معاصر زبان شناسی می نگرم، گویی تلاش های فراوان پژوهشگرانی را مشاهده می کنم که به هر ترتیب در جستجوی دستیابی و شناخت حقیقت معانی هستند. گویی تمامی تحلیل های زبان شناختی قرار است که ما را از میان انواع شمارش های بسامدی و تحلیل های آماری و مفهومی و... که در سطوح مختلف زبان انجام می شود، تنها به درک عمیق تری از لایه های پنهان معانی برساند که البته زبان شناسی در این حوزه نسبتا موفق عمل کرده است. اما، «معنی» حقیقتا چقدر متعلق به به عالم «زبان» است؟ چه سهمی از معنی در زبان تجلی می باید؟

آیا معنی شناسی صرفا صرفا «حوزه» یا «شاخه ای» از مطالعات زبان شناسی است یا موضوعی وسیع تر است؟ پاسخ به این نوع پرسش ها خود بخش مهمی از نگرش ما نسبت به چیستی معنی و ارتباط آن با نظام زبان را شکل میدهد...

مؤلف با ارجاع به یکی از رساله­ های روان­ شناسی ایرانی، یعنی رساله روانشناسی شفای ابوعلی سینا از زاویه­ ای متفاوت به مطالعۀ معنی می­ پردازد. متفاوت از این جهت که یک رسالۀ روان­ شناسی بومی که توسط یک فیلسوف و حکیم ایرانی نگاشته شده است، مبنای مطالعات زبان­ شناختی و از آنجا مبنای مطالعۀ معنی قرار می­ گیرد. ابن­ سینا در بخش­ هایی از رسالۀ روانشناسی شفا به بررسی روند ادراک صورت و معنی و شرح رابطۀ میان آن دو می­ پردازد. در کتاب حاضر، مؤلف همین بخش­ ها را انتخاب نموده و مورد تجزیه و تحلیل قرار می­ دهد.

کتاب از سه فصل تشکیل شده است. فصل اول به بررسی روندهای ادراک صورت و معنی به شرحی که در رسالۀ روانشناسی شفا آمده اختصاص دارد. در مقدمۀ کتاب آمده است که هدف از بررسی بخش­ های مذکور آن است که نشان داده شود که ابن­ سینا:

• چه دیدگاهی نسبت به روندهای شناخت و ادراک انسان به صورت عام دارد؛
• صورت و معنی و رابطۀ میان این دو را چگونه شرح می­ دهد؛
• چه دیدگاهی نسبت به روندهای ادراک صورت و معنی دارد؛
• پیوستگی میان روان­ شناسی و زبان­ شناسی (روان­ شناسی زبان) را چگونه صورت­ بندی می­ کند.

در فصل دوم کتاب مبانی نظری مطرح­­ شده در فصل اول، با برخی از اصول نظری رویکردهای معاصر زبان­ شناسی به صورت پراکنده مورد مقایسه قرار می گیرد. در مقدمۀ کتاب ذکر شده  که هدف از این هم­ سنجی و تطبیق  آن است که:

• درک روشن­ تری از دستاوردهای مطرح ­شده در رسالۀ روانشناسی شفا ارائه شود؛
• امکان ارزیابی رویکردهای معاصر با بهره ­گیری از ابزارهای نظری رویکرهای بومی مورد سنجش قرار گیرد؛
• ارتباط و تناسب میان تاریخ علمی ایران و زبان­ شناسی معاصر تا حدودی شرح داده شود؛
• با اقتباس از رویکردهای نوین، ابزارهایی از یک رویکرد سنتی استخراج شود که بتوان به مدد آنها به مطالعۀ نظام‍ مند زبان از منظری متفاوت اقدام نمود.

در فصل سوم کتاب، اصول نظری و الگوهای به دست آمده از کتاب روانشناسی شفا، به عنوان مبنایی برای تحلیل سه متن نمونه از ادبیات زبان فارسی به کار رفته است.