دیوان سلطان العاشقین

نویسنده: ابن فارض مصری
مترجم : سید فضل الله میرقادری,اعظم السادات میرقادری
ناشر: آیت اشراق
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 594
اندازه کتاب: وزیری سلفون - سال انتشار: 1390 - دوره چاپ: 1

مروری بر کتاب

ابن فارض بزرگ‌ترین سراینده شعر صوفیانه در ادبیات عربی است. موضوع بیشتر اشعار او عشق به خداوند است و از این رو به وی سلطان العاشقین لقب داده‌‏اند‏. وی، بزرگ‌ترین سراینده شعر صوفیانه در ادبیات عربی است. موضوع بیشتر اشعار او عشق به خداوند است و از این رو به وی سلطان العاشقین لقب داده‏‌اند‏.

او در سال 576ق. در مصر زاده شد و به مطالعه فقه شافعی پرداخت. سپس راه صوفیان را برگزید و بیشتر وقت خود را در وادی‌ المستضعفین واقع در کوه دوم از رشته‌کوه‏‌های مقطم نزدیک شهر قاهره می‏‌گذراند. ابن فارض پس از آن راه مکه را پیش گرفته و در آنجا به سیر و سلوک می‏‌پردازد و سرانجام پس از پانزده سال به قاهره بازمی‏‌گردد.

دیوان او سرشار از لطایف ادبی و اسرار عرفانی است که در قالب اشعاری لطیف بیان شده است. اگرچه مترجم، تمام علم و همت خود را در راستای ترجمه مفاهیم والای عرفانی این اشعار صرف کرده، اما اسرار و ظرایف بسیاری هنوز در پرده اسرار عرفانی و تعبیرات ادبی باقی مانده است.

کسانی که در صدد ترجمه ی آن اشعار برآمده اند گویی چنان محو جذابیت قصده ی تائیه کبری شده اند که بقیه ی اشعار را رها کرده و تنها به شرح و بسط و ترجمه ی آن قصیده بسنده کرده اند، مترجمان گرامی این کتاب پس از سالها تدریس و بهره وری از بعضی قصاید دیوان، لازم دیده اند جهت استفاده عموم به ویژه دانشجویان و پژوهشگرانی که می خواهند در عرصه ی ادبیات تطبیقی منشأ آثاری باشند، همه ی اشعار دیوان را به فارسی ترجمه کنند، که در این کار ترجمه دو نسخه امین الخوری و کرم البستانی مبنا قرار گرفته و بقیه ی نسخه ها در حاشیه است.

ابن‌فارض برای بیان و ابراز این عاطفه جوشان و صادق و ساری و جاری خود از شیوه‌های مختلف بیانی استفاده کرده است و از حداکثر ظرفیت کلمات بهره‌ برده، بطوری که گاهی شنیدن را به چشم و دیدن را به گوش نسبت می‌دهد و از نظر لفظی در استفاده از آرایه‌های کلامی و صنایع بدیعی آن چنان پیش رفته است که خواننده ژرف‌نگر گمان می‌برد که او به نهایت رسیده گویی در واژه‌ها ظرفیتی باقی نمانده است که او از آن استفاده نبرده باشد. در سلوک عرفانی خویش با ایجاد تنوع و فراز و فرودهایی راهبر مخاطب یا مخاطبان خویش است.

سخنش توصیه‌ای نیست که خودش از آن برکنار باشد؛ بلکه جهت پیمودن راه‌های پرپیچ و خم و صعب العبور، خودش به عنوان پیشوایی در پیشاپیش همگان حرکت می‌کند و دیگران را به همراهی و پیروی فرا می‌خواند. آن چنان حالات خویش را برای مخاطبان و پیروان بازگو می‌کند که آنان با تمام وجود او را درک و احساس می‌کنند.اوج معنایی شعر ابن‌فارض در قصیده تائیه کبری جلوه‌گر است. این قصیده ۷۶۱ بیت است که حدود نیمی از کارنامه شعری او را در برمی‌گیرد و نمایانگر سلوک معنوی شاعر و معراج نامه او محسوب می‌شود.