دولت مطلقه، نظامیان و سیاست در ایران ؛ متن کامل

دولت مطلقه، نظامیان و سیاست در ایران

نویسنده: وحید سینائی
ناشر: کویر
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 630
اندازه کتاب: وزیری گالینگور روکشدار - سال انتشار: 1384 - دوره چاپ: 1

مروری بر کتاب

از 1299 تا 1357

نخستین گام برای تشکیل دولت مطلقه در ایران با کودتای سوم اسفند 1299 برداشته شد. با تاسیس ارتش نوین این نهاد در صعود به قدرت و بر تخت نشستن رضاشاه نقش موثری برعهده گرفت. اما شدت و سطح مداخله ارتش در سیاست در دوران پهلوی تابعی از خواست پادشاه بود. وابستـــگی نیروهای مسلح به دولت پهلوی و تســــلط انحصـــــاری شاه بر آن‌ها باعث شــد که امکان تهدید جدی دولت از درون منتفی شود.

اما توانمندی در استفاده بی‌حد و حصر از ابزارهای سرکوب موجب احساس بی‌نیازی از ضرورت مصالحه با مخالفان و اولویت سرکوب و به کارگیری مشی خشونت‌بار شد. این امر فضای مبارزات سیاسی را قهرآمیز و دست کم، بخشی از مخالفان را به انجام اقدامات خشونت‌بار سوق داد. نیروهای مسلح توانایی مقابله و سرکوب فعالیت‌های سیاسی سازمان یافته و محدود را داشتند اما در رویارویی با یک جنبش توده‌ای ناتوان و آسیب‌پذیر بودند.

شاه و ارتش زمانی به این ناتوانی واقف شدند که دیگر امکان توقف انقلاب وجود نداشت. در این شرایط توسل به ارتش به شکست تلاش‌های سیاسی، آشتی‌ناپذیری نیروهای مخالف، خشونت‌بار شدن بیشتر منازعه سیاسی و سرانجام فروپاشی دولت مطلقه پهلوی و ارتش آن منجر شد. دولت مطلقه پهلوی و ارتش شاهنشاهی ایران همزاد یکدیگر بودند. سخت زاده شدند و سهل از میان رفتند.

نگارنده در این کتاب، نخست، مبانی نظری، بنیان اجتماعی، عناصر موثر در تکوین و ارکان دولت مطلقه را شرح داده، نظریه‌های مربوط به نظامیان و سیاست را بررسی کرده، و نسبت‌های متفاوت میان دولت‌های مطلقه و نظامیان و سیاست‌ در مناطق مختلف جهان را نشان داده، سپس زوال ساخت‌های سنتی، ساکن، و عقب‌مانده‌ی دولت و قشون در ایران، تحول آن‌ها در نتیجه‌ی رویارویی با سرمایه‌داری و استعمار، و امتناع شرایط ساختاری از پذیرش دولت مشروطه را بررسی کرده، هم‌چنین شرایط ایجاد ساخت دولت ملت و ایجاد مرکز در ایران را در چارچوب دولت مطلقه بیان نموده است.

بخشی از کتاب نیز به تشکیل ارتش نوین در ایران اختصاص دارد. بررسی نقش ارتش نوین و نظامیان در تکوین دولت مطلقه، احیا و تداوم آن در فاصله‌ی سال‌های میان کودتای سوم اسفند تا سال 1356 و نسبت نظامیان و سیاست در این سال‌ها و نیز رویدادها و جنبش انقلابی سال 1357 و فروپاشی ارتش شاهنشاهی و سلسله‌ی پهلوی از دیگر مطالب این کتاب است