خمخانه وحدت ؛ زندگینامه شیخ علاء الدوله سمنانی

خمخانه وحدت

نویسنده: عبدالرفیع حقیقت
ناشر: شرکت مولفان و مترجمان ایران
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 345
اندازه کتاب: وزیری لب برگشته - سال انتشار: 1362 - دوره چاپ: 1

کیفیت : در حد نو ~ نو

مروری بر کتاب

زندگینامه و اشعار شیخ علاء الدوله سمنانی

شیخ علاءالدوله سمنانی عارف بزرگ قرن هفتم وهشتم هجری به انضمام شرح احوال و آثار و افکار و مکاتبات او

صد خانه اگر به طاعت آباد کنی     به زان نبود که خاطری شاد کنی
گر بنده کنی ز لطف آزادی را               بهتر که هزار بنده آزادی کنی

وی در بین مردم استان سمنان به نام احمد بن محمد بن احمد البیابانکی سمنانی شناخته می‌شد، از لحاظ مقام دینی به لقب رکن الدین و به جهت خدمات جوانی اش در دستگاه دیوانی، علاء الدوله لقب گرفته است.

کنیه وی را (ابوالمکارم یا ابی مکارم) نوشته‌اند. وی در پایان کتاب العروه نوشته است:
و هذا خط الفقیر... احمد بن ... البیابانک السندی محتد السمنانی منشا و المولد المعروف به علاءالدوله محققین و مورخین به واسطه ارشادش وی را شیخ و بعضی به مناسبت اصطلاح رایج فرق صوفیه او را شاه علاء الدوله و برخی به علت قدرت و ثروتش امی علاءالدوله و عده ای از نظر شخصیت خانوادگی وی را از ملوک سمنان شمرده‌اند.

شیخ علاءالدوله سمنانی متولد ذیحجه سال ۶۰۹ هجری قمری است. تحصیلات ابتدایی را در مکتب خانه محلی بیابانک بوده است. تا سن پانزده سالگی که از علوم عقلی و نظمی چیزی آموخته و آنگاه به همراه عموی خویش ملک جلال الدین، در دستگاه ارغوان خان وارد شد و به تدریج مقرب درگاه شاه ایلخانی شد.

سال ورودش به دیوان ایلخانیان را ۶۷۴ ه.ق نگاشته‌اند، اما خدمتش در این دربار چیزی نپائید. شیخ خود می‌گوید:
جنگی که بین سلطان و عمویش – سلطان احمد تکو دار – در قلب قزوین در گرفت در آنگاه من ۲۴ ساله بودم .... به حمله پرداختم که ناگاه عنایت الهی از دست جانم گرفت پس از آنگه جذبه الهی او را در ربود، کلاه و سلاح را به یک سو فکند و دست به توبه فراز کرد. اما خدمت به ارغوان شاه را ترک نگفت تا سال ۶۸۰ ه.ق فرا رسید و شیخ بواسطه کسالت ،خدمت ایلخانیان را ترک و به وطن خود بازگشت.

او خود می‌نویسد:

نیمه شعبان ۶۸۰ به مرض صعب دچار شدم ... باذن سلطان... روز ۱۶ شعبان از تبریز به عزم سمنان در آمدم چون به زادگاه رسیدم آن مرض سخت از من برفت دریافتم که از برکات ترک محبت ایشان امیدی حاصل آمد زیرا سلطان بت پرست بود و من تا آن اوقات صمد(یکتا پرستی) را نهاده و در خدمت صنم پرستی صرف عمر کرده بود.

سیر و سلوک عرفانی علاء الدوله از کناره گیری خدمات دیوانی و انفاق و تطهیر اموالش آغاز شد در ۲۶ سالگی تحصیلات عالی را آغاز کرد، ادبیات عرب را نزد سید اخفش، علم فقه را نزد سید تاج الدین آموخت و استماع حدیث را از رکن الدین صاین و رشید ابن ابی القاسم کسب و اجازه روایت گرفت، سیر و سلوک عرفانی علاء الدوله از کناره گیری خدمات دیوانی و انفاق و تطهیر اموالش آغاز شد، چنانکه غلامان و کنیزان خود را آزاد ساخت و حقوقی را که از دیگران بر عهده وی بود ادا کرد و اموال خود را وقف نمود.