حکومت بوشهر ؛ دو جلدی

حکومت بوشهر

نویسنده: خدیجه نظام مافی
ناشر: تاریخ ایران
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 850
اندازه کتاب: رقعی - سال انتشار: 1391 - دوره چاپ: 1

مروری بر کتاب

مصور - تعدادی گلاسه رنگی

اسناد و مکاتبات رضاقلی خان (سالار معظم) نظام السلطنه مافی

میرزا حسینقلی خان نظام السلطنه مافی در سال 1248 ق در تهران به دنیا آمد. وی منسوب به ایل مافی (از ایلات اطراف قزوین و ایلات کُرد) بود که به فرمان شاه عباس از کوهستان ساوجبلاغ کوچانیده شدند و به ری و قزوین آمدند.

نظام السلطنه مافی که در دوران قاجار دارای منصب و مقامی بود بارها در ایلات و ولایات ایران به حکومت منصوب گردید. او در ابتدا منشی سلطان مراد میرزا حسام السلطنه بود و در سال 1287 ق به حکومت اصفهان برگزیده شد. سپس در سال 1291 ق به حکومت یزد منصوب و ملقب به سعدالملک گردید.

در همان سال 1291 ق (پس از حکومت یزد) به حکومت بوشهر و دشتی و دشتستان رسید و تا سال 1293 ق در آن دیار حاکم و به اجرای دستورات مرکز مشغول بود. نظام السلطنه مدت 3 سال پس از آن به ریاست ادارۀ غله دولتی برگزیده شد و سپس مأمور گمرکات و بنادر گردید. این مأموریت را نیز تا سال 1300 عهده‌دار بود.

از 1299 تا 1301 ریاست گمرکات جنوب را داشت. در سال 1302 ق به حکومت خمسه مأمور شد و در 1303 حاکم خوزستان گردید.

در سال 1305 ق ملقب به نظام السلطنه شد. حسینقلی خان صاحب فرزندان متعددی بود که همگی در طفولیت جز تنها پسرش حسین درگذشتند. حسینقلی خان مردی فاضل، ادیب، سخت کوش، لجوج و جاه طلب بود.

وی عشق وافری به کار داشت ولی به مرور، طی سالها خدمت دیوانی نسبت به عده‌ای از رجال و تدریجاً اوضاع کشور بدبین شد و به شدت از اوضاع انتقاد می‌کرد و این انتقادات خصوصاً تا آغاز انقلاب مشروطیت ادامه داشت. به واسطۀ کاردانی بسیاری از مسئولیتهای مهم کشوری خصوصاً در مواقع ضروری به وی تفویض می‌شد و او از عهدۀ آن بر می‌آمد. در سال 1308 ق به جای سعدالملک حاکم بوشهر و بنادر شد و در 1309 ق به تهران برگشت. از آن پس از تهران به امور بنادر رسیدگی می‌کرد و رضاقلی خان برادرزادۀ وی به نیابت او به حکومت بوشهر و بنادر منصوب گردید و نامه‌هایی از تهران برای رضاقلی به بوشهر ارسال می‌شد.

در سال 1310 ق حاکم فارس شد. در 1312 حاکم خوزستان، لرستان و بختیاری شد و تا سال 1314 ق در آن مقام باقی ماند و سپس مغزول شد.

پس از قتل ناصرالدین شاه و عزل امین السلطان و صدارت امین الدوله گفته می‌شود که حسینقلی خان در رسیدن امین الدوله به صدارت دست داشته و چون این صدارت به طول نینجامید و امین السلطان مجدداً به روی کار آمد به دلیل نداشتن روابط حسنه با وی، حسینقلی خان را به پیشکاری ولیعهد محمد علی میرزا در آذربایجان فرستاد.