حافظ را چگونه باید شناخت

حافظ را چگونه باید شناخت

نویسنده: محمد امینی
ناشر: عطائی
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 140
اندازه کتاب: رقعی لب برگشته - سال انتشار: 1354 - دوره چاپ: 1

کمیاب - کیفیت : درحد نو

مروری بر کتاب 

به انضمام بحثی درباره شناخت عرفان تصوف

پاره‌ای ابیات و مصراع‌های دیوانِ حافظ مَثَل شده‌اند. اِرسالُ‌الْمَثَل‌ها در شعرِ حافظ دو گونه هستند: دستهٔ نخست، یادکردِ مثل‌های دیگر شاعران و نویسندگان در شعر هستند مانند «علاج کی کنمت آخر الدوا الکی» یا «که زور مردم‌آزاری ندارم»؛ و دستهٔ دوم — که عمدهٔ ارسال‌المثل‌های شعر حافظ را دربرمی‌گیرند — اشعارِ خودِ اوست که مَثَل شده‌اند و تا پیش از او گذشته‌ای نداشته‌اند و در شعرِ حافظ جان می‌گیرند.

تشخیص و تفکیکِ ارسال‌المثل‌های شعرِ حافظ کاری دشوار است؛ چراکه این عمل باید در میانِ اشعاری با اشاره‌هایی ساده و شعرهایی با مفاهیمِ پیچیدهٔ حِکْمی و عرفانی و نیز شناختِ احوال و افکارِ حافظ از میانِ دیوانِ او صورت پذیرد. در این میان، جایگاهِ مردمِ عادی و خوش‌ذوقی‌شان در دوره‌های گوناگون برای برگزیدن و خواندنِ مکررِ ابیاتی ویژه در موقعیت‌هایی خاص در زندگیِ روزمره، اهمیت فراوانی دارد.

در این ارسال‌المثل‌ها از آرایه‌های ادبیِ مرتبط با پند و اندرز، اخبار و حِکَم، امثالِ سائِر، و ضرب‌المثل در ساختارِ شعر استفاده شده‌است. مثل‌های حکمی و تمثیلی به نظم و نثر نیز در این میان دیده می‌شود. در این ارسال‌المثل‌ها از مضامینی چون رموزِ اصطلاحاتِ خاصِ ایهام، تشبیه‌های غیرمستقیم، خطابِ عنادگونه و استهزا، نکته‌گویی و نکته‌سنجی، بهره‌گیری از واژگانِ غیرفصیح و نامأنوس و موسیقایی، ایجاز و نیز ترکیب‌های تازه بهره برده شده‌است.

در اطراف اشعار و شرح حال و اوضاع زمان حافظ و حتی کلمات و اصطلاحات عرفانی که خواجه شیرازی به کار برده و همچنین نقد ادبی غزل‌های منسوب به او و .... در سالیان اخیر کتاب‌های متعدد و مقالات بسیاری نوشته شده است؛ اما در باب مقبره حافظ، تاریخچه ساختمان آرامگاه و باغ آن که آن را حافظیه نامند و تحولات صورت‌گرفته در آن کمتر مطلبی نگاشته شده است. در این کتاب ابتدا مختصری از زندگانی خواجه شیراز نگاشته شده و در ادامه به شرح تاریخچه حافظیه پرداخته شده است.