تقویم و تاریخ در ایران

تقویم و تاریخ در ایران

نویسنده : ذبیح بهروز
ناشر: چشمه
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 177
اندازه کتاب: وزیری - سال انتشار: 1396 - دوره چاپ: 4

کیفیت : نو ؛ نوشته تقدیمی دارد

مروری بر کتاب

از رصد زرتشت تا رصد خیام - زمان مهر و مانی

تقویم و تاریخ در ایران یکی از کلیدی‌ترین کارهای ذبیح بهروز در زمینه‌ی تاریخ و تمدن است. این کتاب اگرچه در بیماری و بسیار به شتاب نوشته شده، کلید دشواری‌های برخی از مهم‌ترین بخش‌های تاریخ ایران را به دست می‌دهد. این کتاب راه‌گشای بررسی‌های تازه درباه‌ی مانویان و زندیقان، دخالت آنان در تاریخ اسلام، تاریخ آخرین سال‌های حکومت ساسانیان و بخش‌های دیگری از تاریخ ایران، اسلام و بخش‌های دیگری از جهان است، برخی از مورخان معاصر نظر‌های بهروز را بسط داد‌ه‌اند ولی این کار هنوز ادامه دارد.

تاریخچه استفاده از گاه‌شمار در ایران به حدودا دو هزار سال قبل از میلاد مسیح و همچنین قبل از پیدایش زرتشت بر می‌گردد. با گذر زمان و در طول تاریخ گاه‌شمار نگاری ایرانی تغییرات زیادی در خودش دیده‌است.نوشته‌های کهن ایرانی حاکی از این است که گاه‌شمار ایرانی از گاه‌شمار بابلی‌ها الهاماتی گرفته‌است که سال ۳۶۰ روز داشت (۱۲ ماه ۳۰ روزه) و هر شش سال یک بار، برای هماهنگی فصل‌ها، سال ۱۳ ماهه می‌شد.

حدود ۲۵۰۰ سال پیش، یعنی بعد از میلاد زرتشت و شکل گیری حکومت هخامنشی، گاه‌شمار ایرانی تغییراتی در خودش دید. این تغییرات رفته، رفته در طی حدودا ۳۰۰ سال به شکل نهایی خودش در آمد. با این دگرگونیها، نام ماه‌ها به نام ایزدان زرتشی در آمد و نام ایزدان زرتشتی به روزهای ماه‌ها هم اضافه شد. در این گاه‌شمار، هر روز ماه نام خودش را داشت.

تقویم رایج در اوایل حکومت شاهنشاهی هخامنشیان به نام فرس قدیم یا فرس هخامنشی معروف بوده‌است.متون کتیبه‌های باقی مانده از داریوش بزرگ در کوه بیستون در کرمانشاهان و سایر فرمانهای شاهان هخامنشی ما را از تقویم رسمی امپراتوری سترگ ایران زمین و چگونگی اصول زمان سنجی در آن روزگاران آگاه می‌سازد.متون این کتیبه‌ها و محتوای فرمانها بیانگر این حقیقت اند که ایرانیان قدیم سال را به دوازده ماه تقسیم می‌کردند و فصول را می‌شناختند.