ترجمه تاریخ یمینی

ترجمه تاریخ یمینی

نویسنده: ابوالشرف ناصح بن ظفر جرفادقانی
به کوشش :  جعفر شعار
ناشر: بنگاه ترجمه و نشر کتاب
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 671
اندازه کتاب: وزیری گالینگور روکشدار - سال انتشار: 1357 - دوره چاپ: 2

کمیاب  - کیفیت : نو ؛ فاقد فرمان ؛ لبه روکش زدگی مختصری دارد

مروری بر کتاب 

به انضمام خاتمه یمینی یا حوادث ایام در سال 603 هجری قمری

ترجمه تاریخ یمینی، ترجمه فارسی کتاب تاریخ یمینی است که توسط ابوالشرف ناصح بن ظفر جرفادقانی (گلپایگانی) در اوایل سده هفتم هجری صورت گرفته است. نثر این ترجمه، مصنوع و متکلف و پر از واژگان و اشعار عربی است.
تاریخ یمینی یا تاریخ عتبی کتابی تاریخی به عربی درباره ابومنصور ناصرالدین سبکتگین و محمود غزنوی و اوضاع ایران تا اوایل سده ۵ق، نوشته ابونصر محمدبن عبدالجبار عتبی است.در سده ۷ق، ابوالشرف ناصح جرفادقانی شرحی بر کتاب نوشت و همزمان نیز کتاب به فارسی هم ترجمه شد که به ترجمه تاریخ یمینی نامدار است.

کتاب یمینی شامل وقایع تاریخی از اواخر سامانیان تا زمان سلطان محمود است و در این میان عتبی مصنف کتاب، غزوات محمود غزنوی را در هند از قبیل غزوه بهاطیه، مولتان، بهیم نگرا، نارین، غور، ناردین، تانیشر و جز آن بشرح آورده و توان گفت که در این زمینه داد سخن را داده، و گویی قدم بقدم به دنبال سلطان رفته است. همچنین مصنف ذکر تاریخ سلسله‌های دیگر این عهد را نیز فروگذار نکرده، و جز سلسله سامانیان، در باره امرای سیستان، خلف بن احمد و جانشینانش، آل زیار، سیمجوریان، خانیان، آل فریغون، غوریان، پادشاهان غرجستان، دیلمیان، خوارزمشاهیان و افغانیان نیز شرحی آورده، و از این رو کتاب حاضر یکی از مآخذ مهم و شایان توجه بشمار است.

جنبه ادبی کتاب نیز، بس مهم است. داستانهای دلکش و نغز، پندهای مؤثر و عبارات بدیع و ابیات شیوا و دلپذیر سراسر کتاب را فرا گرفته است. داستان گرفتاری «شار» پادشاه غرجستان به دست سلطان محمود که خود خالی از لطف نیست نمونه‌ای از نثر فصیح و شیوا و پخته است. چنان که سخن مرحوم ملک الشعرای بهار روشن تر می‌شود، آنجا که می‌گوید: «من بعد از نثر ابو المعالی و کلیله نثری از نثر جرفادقانی استوارتر و دلپذیرتر نیافته‌ام، نه از وطواط و بهاء الدین چنین سخن شنیده، و نه از قاضی حمید الدین و نور الدین منشی چنین عبارات بدیع و بلند دیده‌ام، و آنجا که دست و قلم را آزاد ساخته و قصدش پرداختن معنی صرف است در کمال فصاحت و سلاست از عهده ادای مقصود بر آمده، و در آنجا که قلم را نگاه داشته است نیز به خوبی حق صنعت را ادا کرده است.»، مؤید همین مطلب است.

فهرست 

فتح بست
فتح قصدار
شرح حال سیستان
ذکر حسام الدوله تاش و انتقال زعامت او
حکایت حال قابوس و فخرالدوله
ذکر رفتن بغراخان به بخارا و رفتن به ملک نوح
و...