نویسنده در این کتاب که ، تلاش کرده تا روایتی تاریخی ، سیاسی و اجتماعی از توس قدیم تا شکل‌گیری مشهد و پایتخت شدنش در دوره افشاری را ارائه دهد که در شش بخش با فصول مختلف دسته‌بندی شده است. برای نمونه در بخش اول این کتاب که «‌نگرشی بر جغرافیای تاریخی توس و مشهد» نام دارد، قصابیان پژوهش‌های خود درباره حدود جغرافیای توس و وجه‌تسمیه آن را آورده تا خواننده پس از این بتواند توس پیش و پس از اسلام را تا شکل‌گیری مشهد از یکدیگر تمیز دهد.

مؤلف خود در جایی از مقدمه کتاب می‌نویسد: «‌تاریخ مشهد در حقیقت از پیدایش مشهدالرضا(ع) آغاز می‌شود و اگرچه تا حدود شش قرن برای آن تاریخی مستقل لحاظ نشده و مشهد در این دوران به عنوان تابعی از نوغان توس به شمار آمده است اما به شهادت مستندات تاریخی، مشهد وجود داشته و می‌زیسته، اگرچه فرصت استقلال نداشته است. مهم‌ترین دشواری در نگارش کتاب حاضر پراکندگی مطلب در منابع مختلف و نبود منابع مستقل درباره مشهد به‌ویژه در سال‌های اولیه پیدایش بود. چون در واقع نقطه شروع رویدادهایی که تاریخ مشهد را در دوران‌های بعد رقم می‌زند، شهادت امام رضا(ع) در اوایل قرن سوم هجری‌قمری بوده که تاریخ توس را متأثر ساخته است.»

محمدرضا قصابیان، همچنین در فصل نخست این کتاب درباره وجه‌تسمیه توس می‌گوید: «درباره وجه‌تسمیه توس نظریات مختلفی ابراز شده است. اما نظر اکثریت بر آن است که واژه توس مأخوذ از نام بنیان‌گذار و اولین حاکم این سرزمین می‌باشد و شکل اصلی آن «تُس» بر وزن «رُس» است.» مؤلف فرهنگ فارسی معین در‌این‌باره می‌نویسد که در اوستا از شاه پهلوانی به نام «تُوسه» پسر «نئوتره» یاد شده که بعدها «توس‌بن‌نوذر» خوانده شده و گفته‌اند که او بنیان‌گذار شهر اولیه توس بوده است.