اگر پاپ و مارکس نبودند

اگر پاپ و مارکس نبودند

نویسنده: علی شریعتی
ناشر: ارشاد
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 20
اندازه کتاب: رقعی - سال انتشار: دهه پنجاه - دوره چاپ: 1 

کمیاب - کیفیت : نو
 

مروری بر کتاب

اگر پاپ و مارکس نبودند، هم فلسفهء تاریخ به گونه‌‏ای دیگر تدوین می‏شد و هم نهضت عدالت ‏خواهی و ضد طبقاتی و ضد استثماری و گرایش وجدان عصر ما به سوی سوسیالیسم و نفی نظام سرمایه‏ داری در جهان، که در این یک قرن گسترش یافته و جهت فکری عام روشن‏فکران جهان را مشخص ساخته است، به گونه‏ ای دیگر طرح می شد. 

در اروپا، پاپ که مظهر نیروی مذهب و وارث تاریخ مذهب تلقی می‏شد، مذهب را به صورت یک نظام فکری متحجر و ارتجاعی، و در عین حال، وابسته به دیگر طبقات حاکم، یعنی زورمندان و زرمندان ساخته بود و طبیعی است که مذهب نقش توجیه وضع موجود و تسکین توده‏ های محروم و جانشین کردن بهشت موعود در اذهان مردم، به عنوان جبران جهنم موجود در زندگی آنان باشد. چنان‏که همه‏ء استعدادهای متعالی انسانی، چون فلسفه و عقل و منطق و هنر و ادبیات و علوم، چنین بود.   

پس از رنسانس، که عقل و علم آزاد شدند و ملت‏های اروپایی از سلطه‏ء حکومت امپراتوری پاپ نجات پیدا کردند و استقلال خود را به دست آوردند و به سرعت رشد پیدا کردند و به جای فئودال‏ های پراکنده، ملت ‏های نیرومند تشکیل شدند و به جای تقلید و تکرار کلمات قصار قدما و علم و عقل، به کشف و عقل پرداختند، خودبه ‏خود روح آزادی‏ خواهی و روشن‏فکری و بینش علمی و منطق علمی جدید در برابر نیروی مذهب جهت ‏گیری کرد و مذهب رسمی هم در برابر آن به مقاومت پرداخت. رشد بورژوازی هم که اساساً با روح زیبایی و خیر و معنویت و تعالی وجودی و ارزش‏ های متعالی اخلاق انسان مغایر است و با پول‏ پرستی بیش‏تر دم‏ساز است تا خداپرستی، این جهت ‏گیری ضد مذهبی را تقویت کرد.

به ‏خصوص که نمایندگان نهضت علمی و فکری پس از رنسانس، روشن‏فکرانی بودند که از میان طبقهء متوسط، یعنی بورژوای نوپای اروپا برخاسته بودند. طبیعی است که هم از نظر روح طبقاتی با روح مذهب بیگانه بودند و حتی از آن بیزار بودند، و هم از نظر طبقاتی به این دلیل که نظام فئودالیته‏ ی قرون وسطی را عقب می‏راند، به ویرانی آن همت گماشته بودند و مذهب رسمی موجود، رؤسای فکری و فرهنگی آن نظام بوده، طبعاً با مذهب نیز درافتادند.