آشنایی با تاریخ زبان های ایرانی

آشنایی با تاریخ زبان های ایرانی

نویسنده: کوروش صفوی
ناشر: پژواک کیوان
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 198
اندازه کتاب: رقعی - سال انتشار: 1391 - دوره چاپ: 2

مروری بر کتاب

برای ساخت کتاب آشنایی با تاریخ زبان‌های ایرانی چند پرسش عمده در نظر گرفته شده است. نخست اینکه، در کتاب آشنایی با تاریخ زبان‌های ایرانی به چند نکته باید اشاره می‌شد که با مطالب دروس دیگری نظیر «ساخت زبان فارسی»، «گویش‌های ایرانی» و جز آن همپوشی نمی‌یافت؟

دوم اینکه، از میان موضوعات و نکات متعددی که توانست در چنین نوشته‌ای گنجانده شوند، چه مطالبی باید انتخاب می‌شد که از حوصله خواننده‌ای در مقطع کارشناسی خارج نباشد و افزون بر این، او را به ادامه مطالعه در این زمینه علاقمند کند؟

سوم اینکه مطالب کتاب آشنایی با تاریخ زبان‌های ایرانی به شکلی انتخاب شده‌اند که همه با مبانی زبان‌شناسی و اصطلاحات متداول و امروزی مورد استفاده در مطالعات زبان‌شناسی همسو باشند.این گردآوری بر دو نکته اصلی تاکید دارد. نخست تکیه، بر تاریخ زبان فارسی که سبب می‌گردد حجم وسیع‌تری از اطلاعات به شرح ویژگی‎های زبان فارسی باستان، فارسی میانه، و فارسی دری اختصاص یابد. دوم، مروری بر تاریخ سیاسی ـ اجتماعی ایران که به نظر می‌رسد برای درک بهتر تاریخ زبان‌های ایرانی راهگشاست.

زبان‌های ایرانی، شاخه‌ای از زبان هند و ایرانی‌اند که آن نیز زیرمجموعه‌ی زبان‌های هند و اروپایی به شمار می‌رود. تاریخچه‌ی زبان فارسی از کهن‌ترین اعصار و هم‌چنین روند تکامل این زبان در دوره‌های تاریخی مختلف موضوعاتی است که در کتاب حاضر به آن‌ها اشاره شده است.

نگارنده در کتاب با هدف تهیه درس‌نامه‌ای مقدماتی برای دانشجویان و علاقه‌مندان مطالعات زبان‌شناختی، بر دو نکته‌ی اصلی تاکید دارد: نخست تکیه بر تاریخ زبان فارسی که سبب می‌گردد حجم وسیع‌تری از اطلاعات به شرح ویژگی‌های زبان فارسی باستان، فارسی میانه و فارسی دری اختصاص یابد. و دوم مروری بر تاریخ سیاسی اجتماعی ایران که به نظر می‌رسد برای درک بهتر تاریخ زبان‌های ایرانی راه‌گشاست.

مطالب کتاب با مبانی زبان‌شناسی و اصطلاحات متداول و امروزی مورد استفاده در مطالعات زبان‌شناختی همسو است. بررسی خانواده‌ی زبان‌های هند و اروپایی و خویشاوندان زبان‌های ایرانی و تاریخچه‌ای از اقوام آریایی مهاجر به هند و ایران موضوع نخستین فصل کتاب است. در ادامه اقوام غیرآریایی عصر باستان در فلات ایران و سرزمین‌های هم‌جوار معرفی می‌شوند. برای مطالعه‌ی زبان‌های ایرانی، یک تقسیم‌بندی سه‌گانه وجود دارد که زبان‌های ایرانی را به دوره‌ی باستان، میانه و جدید تقسیم می‌کند.

نویسنده گروه زبان‌های عصر باستان به زبان سکایی، مادی، اوستایی و فارسی باستان اشاره دارد و از این میان چون شواهد بیش‌تری از فارسی باستان باقی است، بیش‌تر مطالب نیز به این زبان اختصاص دارد. در بخش زبان‌های دوره‌ی میانه نیز زبان‌های فارسی میانه‌ی شرقی (بلخی، سکایی، سغدی، خوارزمی) و غربی (پارتی و پهلوی ساسانی) بررسی می‌شوند. در بخش پایانی (عصر جدید) نیز تغییر و تحولات زبان فارسی در عصر اسلامی هم‌چنین جنبه‌های مختلف زبان فارسی دری بررسی می‌گردد.