بررسی های تاریخی ، سال سوم ، شماره 6

بررسیهای تاریخی

نویسنده: گروه نویسندگان
زیر نظر : جهانگیر قائم مقامی
ناشر: ارتش شاهنشاهی
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 300
اندازه کتاب: وزیری - سال انتشار : 1347 - دوره چاپ : 1 

کمیاب - کیفیت : باز چاپ

مروری بر کتاب

مصور

نشریه ستاد بزرگ ارتش داران

مجله تحقیق و تاریخ ایرانشناسی است که به بررسی زندگی بزرگان و دلاوران و جنگ آوران ایرانی و روابط کشورمان با کشورهای دیگر از گذشته های دور تا کنون می پردازد.

مجله بررسی های تاریخی از جمله نشریات پژوهشی تاریخی پیش از انقلاب است. داستان آغاز انتشار آن چنین است که در سال 1344 محمدرضاشاه پهلوی تصمیم به برگزاری کنگره بین المللی ایرانشناسان و بازنویسی تاریخ کامل ایران می گیرد. بر اساس سرمقاله شماره اول آن، در راستای بازنویسی تاریخ کامل ایران که در سال 1344 توسط دربار پهلوی بر عهده کتابخانه پهلوی گذاشته شده بود، ستاد بزرگ ارتش داران تصمیم می گیرد کاری انجام دهد.

بر همین اساس در سال 1345 دست به انتشار مجله ای تاریخی با تأکید بر تاریخ ایران و موضوعات وابسته به آن می زند که این مجله زیر نظر اداره سوم منتشر می شود.نگاهی که بر این کار حاکم بود،در اصل نوعی نگاه شاهنشاهی و تعمیم آن بر تاریخ ایران بود. بدین ترتیب صاحب امتیاز آن ستاد بزرگ ارتش داران بوده و مدیران مسؤول و سردبیران آن نیز از ارتشیان نویسنده و محقق انتخاب می شدند...

..."با توجه باین مقدمات می‌بینیم که امپراطوری زورمند کوشان نه‌تنها مدتی شاهنشاهی ایران را از توسعه بطرف مشرق بازداشت بلکه اولا قسمت بزرگی‌ از متصرفات خاندانهای پارتی مشرق را از دست آنها بیرون آورد و ثانیا تا دیرگاه بعنوان یک عامل بزرگ تهدید نظامی و اقتصادی در کنار دولت اشکانی‌ بسر برد و همین مطالب است که باعث اشتغال سریع دولت ساسانی در اوایل‌ تشکیل آن دولت،یعنی در دورهء فرمانروائی شاپور اول(241-271 یا 272 میلادی)،نسبت بکار آن سلسله شد چنانکه سپاهیان او نخست پیشاور پایتخت‌ زمستانی کوشانیان را فتح کردند و بعد از تصرف درهء سند و اشغال شهر کاپیسی‌ نزدیک کابل که پایتخت تابستانی آنان بود،و عبور از هندوکوش بفتح بلخ و سمرقند و تاشکند توفیق یافتند و بدین‌طریق یک امپراطوری نیرومند که دو قرن تمام شاهنشاهی اشکانی را از مشرق تهدید میکرد از میان رفت و فقط آثاری از دورهء درخشان خود در دل خاک باقی نهاد که نزدیک به هفده قرن بعد از آن موضوع خوبی برای کار باستان‌شناسان زیرک اروپائی گردید.

اتفاقا روابطی که میان همین دسته از امرا یا شاهنشاهیان اشکانی با کوشانیان در تاریخ ملاحظه میشود در داستانهای شاهنامه نیز منعکس است‌ منتهی در اینجا کوشانیان بصورت پهلوانان کشانی در شمار متحدین تورانیان‌ با ایرانیان جنگ میکنند و بنابر آنچه از ظاهر داستان برمیآید زورمندترین‌ متحدین آنان هستند و با اقوام دیگری از قبیل سگساران(سکاها)و سقلابیان‌ (اسلاوها)و هندوان از ولایت سند،و چغانایان و شگنیان یعنی همانکه امروز چغنی میگوئیم،و حتی چینیان که مقصود زردپوستان آسیای مرکزی است، بر ضد سردار بزرگ ایران گودرز کشوادگان همکاری میکنند،و تمام وقایع‌ آن‌ها که سرانجام بدست رستم یعنی همان رتستخم (Rotstakhm) متون پهلوی‌ پایان میپذیرد،تحت عنوان«داستان رزم کاموس کشانی»در شاهنامهء فردوسی‌ ملاحظه میشود."