هویت ایرانی ؛ از دوران باستان تا پایان پهلوی

هویت ایرانی

نویسنده: احمد اشرف ,گراردو نیولی , شاپور شهبازی
مترجم: حمید احمدی
ناشر: نشر نی
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 264
اندازه کتاب: رقعی - سال انتشار: 1395 - دوره چاپ: 2

مروری بر کتاب

از دوران باستان تا پایان پهلوی 

همراه با دو مقاله از گراردو نیولی و شاپور شهبازی

هویت ایرانی، مانند هر پدیده ی اجتماعی دیگر، به روایت های گوناگون به تصویر آمده است. دراین میان، سه روایت عمده در پاسخ به این سوال که «منشا پیدایش ملت ها چیست و به چه دورانی بازمی گردد؟ » تدوین شده است که به ترتیب زمانی عبارت اند از: روایت « ملت گرا » ، روایت « مدرن و پست مدرن » ، و روایت « تاریخی نگر » .

روایت نخست، که آن را « ناسیونالیسم رومانتیک » نیز می خوانند، ملت را پدیدار طبیعی تاریخ بشر می انگارد که منشا آن را باید در دوران پیش از تاریخ جست. در تقابل با این دیدگاه، که از مقوله ی ناسیونالیسم افراطی است، روایت « مدرن و پست مدرن » در نیمه ی قرن بیستم تدوین شد و رواج گرفت.

این دیدگاه ملت را پدیداری جدید می داند که ساخته وپرداخته ی دولت های ملّی در عصر جدید است و عمر آن از قرن هجدهم پیش تر نمی رود. افزون براین، بین هویت ملّی، که ویژه ی دنیای مدرن است، و هویت های پیش از آن گسستی تاریخی وجود دارد.  روایت سوم یا دیدگاه « تاریخی نگر » در این که هویت ملّی زاده ی دنیای جدید است با دیدگاه «مدرن و پست مدرن » هم آواز است، اما گسست بنیادین هویت ملّی همه ی ملل، به ویژه ایران، را با هویت گذشته ی آنان به استناد شواهد تاریخی بسیار نمی پذیرد...

هویت ملی و قومی،مانند دیگر پدیدار های اجتماعی،مقوله ای تاریخی است که در سیر حوادث و مشی وقایع تاریخی پدیدار میشود،رشد میکند،دگرگون میشود و معانی دگرگون و متفاوت پیدا میکند. هویت ملی و قومی از تصور تمایز و رویارویی میان«ما»یا«خودی ها»در برابر دیگران یا بیگانگان نشست میگیرد.

این احساس دو گانگی میان ما و دیگران اگر در حد اعتدال و معقول باشد میتواند همچون نیرویی برای همیاری و اعتلای فرهنگی ظاهر شود و اگر به قلمرو تعصبات و دشمنی ها و کینه توزی های ملی و قومی و نژادی درآید و یا به بهانه ی چالش یا تعصبات ملی و قومی به نفی و انکار و تمسخر میراث فرهنگی خویش بنشیند،نیرویی ویرانگر خواهد شد،زاینده ی دشمنی و ستیزه جویی.

در این کتاب پس از بررسی فشرده ی دیدگاه های مربوط به هویت قومی و ملی،که بازسازی هویت ایرانی را در دوران ما شکل داده و به تصویر کشیده اند،تحول تاریخی هویت ایرانی در دوران پیش از اسلام سده های میانه ی اسلامی تا دوران صفویه،پیدایش هویت شیعی ایرانی در دوره ی صفوی و سرانجام پیدایش تطور و هویت ملی ایرانی در قرن های نوزدهم و بیستم میلادی بررسی و تحلیل میشود.

نویسنده در این اثر نکاتی را بیان کرده که با دیدگاه های کلیشه ای غالب بسیاری از افراد در تضاد می باشد و از این جهت خوانشی قابل تامل را به مخاطب ارائه می کند. وی در این اثر با در نظر گرفتن "هویت ایرانی" به عنوان پدیداری اجتماعی که در نتیجه ی اتفاقات و حوادث تاریخی ظاهر می شود، به استدلال می پردازد. با این دیدگاه، وی هویت را پدیده ای می داند که ثابت و طبیعی نیست و در گروی حوادث، ابداع می شود، رشد می کند و دچار دگرگونی و تحول می شود.

احمد اشرف با بررسی فشرده ی چشم اندازهای شکل دهنده ی هویت ملی و قومی، دگرگونی های تاریخی "هویت ایرانی" در دوره های مختلف نظیر پیش از اسلام، قرن های میانه ی اسلامی تا صفویه و ظهور هویت شیعی ایرانی در آن دوره و نهایتا "هویت ایرانی" در قرون نوزده و بیست میلادی را زیر ذره بین خواهد برد. وی از طریق رویکرد های ملت پرستانه، مدرن و پسامدرن و تاریخی نگر، "هویت ایرانی" را کاوش می کند.

فهرست

هویت ایرانی در دوران باستان
تاریخ ایده ی ایران
هویت ایرانی در دوران هخامنشیان
هویت ایرانی در دوران پارت ها 
و...