نخستین رویاروییهای اندیشه گران ایران

نخستین رویارویی های اندیشه گران ایران

نویسنده: عبدالهادی حائری
ناشر: امیر کبیر
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 635
اندازه کتاب: وزیری گالینگور روکشدار - سال انتشار: 1372 - دوره چاپ: 2

کیفیت : نو ؛ روکش کتاب پوسته زده

مروری بر کتاب 

با دو رویه تمدن بورژوازی غرب

در اثر حاضر می خواهیم ببینیم که جهان اسلام در آن روزگار، که دو رویه تمدن بورژوازی غرب اوج خویش را آغاز می کرد، چگونه و با چه ویژگی هایی با آن دو پدیده رویاروی شد. خواست ما در این پژوهش آن است که نخست به شیوه ای بسیار کوتاه نشان دهیم که فرمانروایان و دستگاه های حاکم بر سرزمین های اسلامی چگونه با دانش و کارشناسی نوین از یک سو و با استعمار غرب از سوی دیگر رویاروی شدند و سپس به سخنی درازتر پیرامون شیوه برخورد اندیشه گران و اصلاحگران با دو رویه تمدن بورژوازی غرب بپردازیم.

چون دامنه سخن در این زمینه بسیار گسترده است، ما برآن شدیم که نخست، نخستین برخوردهای ایرانیان، به ویژه اندیشه گران، با آن دو پدیده را مورد پژوهش قرار دهیم و سپس درپژوهشی جداگانه، که در حقیقت جلد دوم همین کتاب به شمار خواهد آمد، ویژگی های رویارویی اندیشه گران دیگر سرزمین های اسلامی را بررسی می کنیم و..

کتاب نخستین رویاروییهای اندیشه گران ایران با دو رویه تمدن بورژوازی غرب همانگونه که از نام طولانی و ثقیل آن پیداست را باید تلاشی از سوی نویسنده آن برای بررسی واقعیات روابط اولیه ایران و کشورهای اروپایی نام برد . البته این روابط مربوط به سالهای پس از پایان استیلای مغول و آغازین روزهای سلطنت صفوی در ایران و سالهای آغازین عهد رنسانس در اروپای مسیحی می باشد چه پیش از این غرب را به معنای امروزین کلمه تمدنی نبود که بخواهد کسی به نحوه برخورد و مواجهه ایرانیان در درجه عام و اندیشه ورزان ایران در درجه خاص با آن بپردازد .

استاد فقید دکتر عبدالهادی حائری در کتاب حاضر بر این اعتقاد است که پس از عصر روشنگری اروپا، به ویژه از سال های آغازین سده نوزدهم، جهان با تمدن بورژوازی غرب که دارای دو رویه نیرومند و پر تکاپو بود، به شیوه ای گریزناپذیر رویاروی گردید. این دو رویه عبارت بودند از: رویه دانش و کارشناسی و رویه استعماری. در این اثر چگونگی رویارویی ایران با این دو رویه بررسی شده است. بدین منظور نویسنده کتاب نحوه برخورد دستگاه های حاکم بر ایران با دانش و کارشناسی نوین و نیز با استعمار غرب را به اختصار بررسی و سپس به تفصیل برخوردهای اندیشه گران و اصلاح گران ایرانی با دو رویه تمدن بورژوازی غرب را ارزیابی می کند.

وی برای بیان دیدگاه خود درباره موضوع مورد بحث از همان ابتدا دو پیش فرض را انتخاب کرده و در ادامه به بسط و گسترش آنها پرداخته است . این دو پیش فرض که تحت عنوان دو رویه و دو چهره گوناگون بورژوازی غرب مطرح شده عبارتند از :

1ـ پیشرفتهای گسترده در زمینه های گوناگون علمی، فنی و فکری برای بالا بردن کیفی و کمی امور مادی زندگی .
2ـ استعمار کشورها و بهره کشی از ملتهای دیگر و در این راه دستیازی به زشت ترین و غیر انسانی ترین جنایتها . 

هدف نویسنده در اثر فوق آن است که نشان دهد که فرمانروایان و دستگاههای حاکم بر سرزمینهای اسلامی چگونه با دانش و کارشناسی نوین از یک سو و با استعمار غرب از سوی دیگر رویاروی شدند و در ادامه ، شیوه برخورد اندیشه گران و اصلاحگران با دو رویه تمدن بورژوازی غرب را بیان می دارد .

نویسنده برای دستیابی به این هدف ، ابتدا در بخش نخست ، نگاهی گذرا به دو رویه تمدن بوژوازی غرب در نیمه دوم سده 18 و آغاز سده 19 کرده ، سپس در فصل دوم به ویژگیهای رویه استعماری غرب در همان روزگار ، اشاره نموده و از فصل سوم تا ششم نیز مطالبی تحت عنوان ، واکنش اندیشه گران در برابر برنامه های استعماری و استثماری ، شیوه رویاروی ایرانیان با تمدن غرب تا پایان عهد صفویان ، ایرانیان سده هیجدهم و ویژگیهایی از کارکرد دولت فتحعلی شاهی تا دیدگاههای اندیشه گران آغاز قاجاریان پیرامون دو رویه را بیان نموده است .