نامه کندی به المعتصم بالله در فلسفه اولی

نامه کندی به المعتصم بالله در فلسفه اولی

نویسنده: الکندی
مترجم: احمد آرام
مقدمه: احمد فواد الاهوانی
ناشر: سروش
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 128
اندازه کتاب: رقعی - سال انتشار: 1360 - دوره چاپ: 1

کمیاب - کیفیت : درحد نو _ نو

مروری بر کتاب

ابویوسف یعقوب بن اسحاق بن الصّبّاح بن عمران بن اسماعیل بن محمد بن أشعث بن قیس الکِنْدی مکنّیٰ به ابوالحکماء (۸۰۱–۸۷۳ میلادی، ۱۸۵–۲۵۶ هجری) مترجم نهضت ترجمه، ریاضی‌دان، منجم، موسیقی‌دان و فیلسوف عرب و عضو دارالحکمه بود.

الکندی به فلسفه‌های یونانی، ایرانی و هندی آشنا بود و زبان پهلوی را نیز می‌دانست. گفته‌اند ۲۶۳ کتاب و رساله نوشته‌است و اکثر این آثار اینک مفقود شده‌است. کندی گویی دانشنامه‌نویس بود و نوشته‌هایش تمام حوزهٔ دانش یونانی را دربرمی‌گرفت: ریاضیات، هندسه، اخترشناسی، موسیقی، نورشناسی، پزشکی، منطق، روان‌شناسی، هواشناسی و سیاست.قاضی صاعد اندلسی بر آن است که در اسلام جز کندی کسی به تخصص در علوم فلسفی مشهور نبود و او بود که فیلسوف العرب لقب گرفت.

فيلسوفان‌ مسلمان‌ بر سر اين‌ تعاريف‌ كه‌ از مآخذ قديم‌ به‌ ايشان‌ به‌ ميراث‌ رسيده‌ بود. تأمل‌ كردند و ضمن‌ اعتقاد به‌ اينكه‌ «حكمت‌» اصل‌ و منشأ الهي‌ دارد «فلسفه‌» را با حكمت‌ يكي‌ دانستند.ابويوسف‌ يعقوب‌ بن‌ اسحاق‌ كندي‌ كه‌ نخستين‌ فيلسوف‌ مسلمان‌ است‌ كه‌ در كتاب‌ الكندي‌ الي‌ المعتصم‌  في‌ الفلسفة‌ الأولي‌ خود مي‌نويسد:
«در ميان‌ فنون‌ آدمي‌ فن‌ فلسفه‌ از همه‌ والاتر و شريف‌تر است‌ و تعريف‌ آن‌ عبارت‌ است‌ از علم‌ به‌ حقايق‌ اشياء به‌ اندازه‌ توانايي‌ آدمي‌، زيرا غرض‌ فيلسوف‌ در علمش‌ رسيدن‌ به‌ حق‌ و در عملش‌ عمل‌ كردن‌ به‌ حق‌ است‌ »

فلسفه اسلامی، با همه غنای آن، ریشه در فلسفه یونانی و مخصوصا در نوشته های ازسطو دارد. در اوایل خلافت عباسیان مسلمانان که در نتیجه گسترش متصرفات اسلامی و همسایه شدن آنان با یونانیان و دیگر اقوامی که با فرهنگ یونانی پرورش یافته بودند، اندک اندک با اندیشه های یونانی آشنا شدند، و رفته رفته ترجمه آثار یونانی به زبان عربی آغاز شد؛ چون اعراب با زبان یونانی آشنایی نداشتند، کار ترجمه در آغاز بیشتر از زبان یونانی به زبان سریانی صورت می گرفت، چه گروهی از سریانیان ساکن در سرزمینهای روم شرقی با زبان یونانی آشنایی کامل داشتند؛ سپس این ترجمه های یونانی را همان مترجمان یا مترجمان دیگری به زبان عربی برمی گرداندند و به همین جهت باید گفت که بسیار بدفهمی ها از همین راه فراهم شد که تا دیر زمانی باقی ماند و شاید مقداری از آن هنوز هم باقی باشد.

بسیاری از کلمات یونانی به همان صورت یونانی خود یا با اندکی تغییر وارد زبان عربی شد که بعضی از آنها، همچون کلمه «موسیقی» هنوز هم به همان شکل یونانی خود در عربی و فارسی موجود است.

رساله ی حاضر از نخستین ترجمه های چنان آثار قدیم یونانی است که به خوبی معلوم می کند که مولف آن، کندی، چه اندازه برای بیان مطالب و انتقال اندیشه ها رنج برده است. و من پیش از این کتاب مقولات را که اولین کتاب از مجموعه کتابهای ارسطو است با مراجعه به ترجمه قدیم عربی آن از روی متنهای تازه فرانسه و انگلیسی ترجمه کرده ام و امیدوارم که این کار توسط دانشگاههای ما صورت بگیرد و دانشجویان دوره فلسفه همین گونه کارها را به عنوان پایان نامه دوره دکتری بر عهده بگیرندو روزی برسد که همه آثار قدیم فلسفی به زبان فارسی درستی درآید و راه را برای فهم آثار فلسفی و نیز بیان اندیشه های فلسفی جدید هموار سازد.