موقعیت صاحبان صنایع در ایران عصر پهلوی

موقعیت صاحبان صنایع در ایران عصر پهلوی

نویسنده: علی اصغر سعیدی
ناشر: نشر نی
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 425
اندازه کتاب: رقعی سلفون - سال انتشار: 1394 - دوره چاپ: 1

مروری بر کتاب

زندگی و کارنامه ی علی خسروشاهی

زندگی تجار و صاحبان صنایع همواره پر از ابهام و سرشار از قضاوت‌های ارزشی و ایدئولوژیک بوده است. کتاب حاضر کوششی است تا برخی از این زوایا را از درون شرح‌حال و فعالیت‌های تجاری و صنعتی علی خسروشاهی ـ از بنیان‌گذاران شبکه‌ی توزیع، فروش و بازاریابی مدرن در صنعت بیسکویت و شکلات‌سازی ـ روشن کند.

وی در خانواده‌ای تجارت‌پیشه در تبریز به‌دنیا آمد و با گسترش فعالیت‌های توزیع و فروش به تولیدات صنعتی روی آورد و بنیان‌گذار گروه صنعتی مینو بود که در خاطره‌ی چشایی مردم نقش بسته است. با این حال، کم‌تر کسی است که از فرازوفرود این فعالیت‌ها اطلاع داشته باشد. مطالعه‌ی این شرح‌حال نه‌تنها می‌تواند تا حدی معمای توسعه‌نیافتگی ایران را از پسِ پرده‌ی وضعیت زندگی کارآفرینان و صنعتگران ازجمله علی خسروشاهی نشان دهد، بلکه اهمیت تحقیقات تاریخی را جایگزین برخی کوته‌بینی‌ها به کنش‌های اقتصادی آن‌ها می‌کند.

به‌علاوه، مطالعه‌ی این شرح‌حال به یافتن الگویی بومی برای مدیریت اقتصاد در بخش خصوصی و کارآفرینی نیز کمک می‌کند. همچنین، کتاب پیامدهای اقتصادی، اجتماعی و سیاسی فعالیت‌های صنعتی در ایران معاصر را نیز به تصویر کشیده است.

...بازار تبریز از مهم ترین فضاهای زندگی اجتماعی مردم بود. این بازار مانند همه ی بازارهای داخلی فقط مرکز دادوستد و بازرگانی نبود، بلکه با وجود کاروانسرا، بازارچه، حجره، مسجد و مدرسه ی دینی نهادی اجتماعی بود که ساخت اجتماعی و مقررات داخلی خاص خودش را داشت.

وجود اوزان و مقیاس های فروش خاصی همچون « من تبریز » هم نشان دهنده ی قدیمی بودن این بازار است هم نشانه ی مقررات خاص آن.  در مشاهده ای خام که هنر سفرنامه نویسان بوده است، بازار تبریز با معماری شرقی از بزرگ ترین بازارهای خاورمیانه گزارش شده است. رونق بازار تبریز تا پایان قرن نوزدهم دوام نیاورد و تجارت در این شهر رو به افول گذاشت. از مهم ترین دلایل انحطاط تجارت در تبریز گشایش کانال سوئز بود و این ضربه ای بود به رونق راه های شمالی کشور که تبریز نیز از آن سود می برد. به علاوه، ضربه ی آخر را توقف حمل ونقل از طریق روسیه به تجارت تبریز زد. از آن پس، اجناس از طریق بوشهر و بغداد به کشور می رسیدند.

بعد از جنگ جهانی اول، تبریز از کاهش تجارت با شوروی و نیز انتقال عمومی تجارت به خلیج فارس لطمه ی بسیاری خورد. در اوایل قرن بیستم، سهم واردات تبریز ۲۰ درصد بود که پس از گذشت ربع قرن، به ۷ درصد کاهش یافت و صادرات نیز از ۱۴ درصد به ۸ درصد سقوط کرد. درنتیجه، شهرهای اصفهان و شیراز مرکز تجارت شدند....