مشعلهای خلیج فارس

مشعل های خلیج فارس

نویسنده: آلکسی واسیلیف
مترجم: سیروس ایزدی
ناشر: شرکت سهامی کتابهای جیبی
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 155
اندازه کتاب: رقعی - سال انتشار: 1358 - دوره چاپ: 1 

کمیاب - کیفیت : نو ؛ جلد کتاب رنگ پریدگی مختصری دارد
 

مروری بر کتاب

مصور

پیامدهای نفت خلیج فارس

حمایت غرب از ایجاد اسرائیل و اشغال سرزمین‌های عربی توسط این رژیم، یکی از اساسی‌ترین عواملی بوده که به تقابل سیاسی بین خاورمیانه اسلامی و غرب دامن زده است. در این تقابل با غرب صنعتی و قدرتمند، خاورمیانه همه ابزارهای قدرت خود را وارد عرصه نموده است.

با توجه به وابستگی اقتصاد غرب به نفت، کشورهای عربی خاورمیانه تحریم نفتی را در گذشته تاریخی علیه غرب حامی اسرائیل به‌کار گرفتند که به‌ویژه در سال 1973، به افزایش قیمت‌های نفت و بحران انرژی دامن زد، بحرانی که غرب را به‌ شدت نگران کرد و حتی در تقابل با کشورهای نفتی خاورمیانه، غرب صنعتی آژانس بین‌المللی انرژی را شکل داد، اما تحول روابط قدرت فضایی را آفریده است که غرب که در گذشته نگران تحریم نفتی از سوی کشورهای خاورمیانه بود، در فضای جدید، با سلاح بایکوت خرید نفت به مقابله با کشورهای نفتی خاورمیانه می‌پردازد،...

خاورمیانه نقشی کلیدی را در صنعت نفت بین‌المللی ایفا می‌کند. در واقع، پنج تولیدکننده حوزه خلیج فارس، واجد 65 درصد ذخایر نفت اثبات‌شده‌ی جهان هستند. از طرفی، هزینه تولید نفت برای آن‌ها بسیار پایین است و در صورتی‌که صنعت نفت یک صنعت رقابتی بود، آنها احتمالاً به منبع انحصاری نفت جهان بدل می‌شدند. با این وجود، با توجه به این‌که صنعت نفت یک صنعت رقابتی نیست، سهم تولیدکنندگان خاورمیانه از تولید جهانی در مقایسه با سهم آن‌ها از ذخایر جهانی، پایین نگه داشته شده است. این امر، به‌خصوص سال‌ها در مورد عراق صادق بود. در واقع، نفت در کانون روابط مسئله‌دار این کشور با دیگر کشورهای جهان قرار گرفته است.

ایران، اولین کشور در حوزه‌ی خلیج فارس بود که به صادرکننده نفت مبدل شد و تا سال 1950 به صادرات ادامه داد. اما در این سال، اختلافاتی بین شرکت کنترل‌کننده کلیه تولید نفت ایران (یعنی شرکت نفت ایران و انگلیس) و دکتر محمد مصدق نخست‌وزیر ملی‌گرای این کشور بروز کرد. پس از ملی‌سازی شرکت مزبور، کلیه‌ی شرکت‌های نفتی بین‌المللی نفت ایران را تحریم کردند؛ در سال‌های 1952 و 1953 تولید نفت ایران تقریباً به صفر رسید و پس از کودتا علیه دکتر مصدق و شکل‌گیری کنسرسیوم ایرانی- که در آن سهم شرکت مذکور به 40 درصد تقلیل یافت-  بود که تولید ازسر گرفته شد.

تولید نفت عراق از سال 1928 آغاز شد، اما به دلیل اختلافات مستمر میان شرکت نفت عراق و دولت این کشور، تولید در سطح پایینی باقی ماند. عربستان سعودی تولید نفت را از سال 1938 آغاز کرد، اما در طول جنگ جهانی دوم تولید محدود ماند و پس از سال 1945 بود که سطح تولید این کشور افزایش یافت. تولید نفت کویت نیز در سال 1946 آغاز شد، با این وجود به‌سرعت رشد کرد و در سال 1953 بود که این کشور توانست در زمینه تولید نفت از عربستان سعودی پیشی بگیرد.

در خلال سال‌های 1951 تا 1954 تولید کشورهای عراق، کویت و عربستان سعودی در راستای جبران کاهش تولید ایران، به سرعت افزایش یافت. با این وجود، در حالی‌که تولید نفت عربستان سعودی و کویت بالا باقی ماند، تولید عراق کاهش یافت. در سال 1973، تولید کویت به 3 میلیون بشکه در روز افزایش یافت و پس از آن رو به کاهش نهاد. در واقع، پس از حمله عراق به کویت در سال 1991، تولید این کشور تقریباً به صفر رسید، اما بعد از آن احیا شد.