مشارق الدراری ؛ شرح تائیه ابن فارض

مشارق الدراری 

نویسنده: سعدالدین سعید فرغانی
تصحیح: سیدجلال الدین آشتیانی
ناشر: انجمن فلسفه و عرفان اسلامی
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 820
اندازه کتاب: وزیری گالینگور - سال انتشار: 1357 - دوره چاپ: 1

کمیاب - کیفیت : درحد نو _ نو ؛ با گالینگور صحافی شده ؛ مهر دارد

مروری بر کتاب

شرح تائیه ابن فارض

هر چند نام ابن فارض در کنار عارفانی همچون محی الدین ابن عربی، شیخ شهاب الدین سهروردی، صدر الدین قونوی و دیگر عارفان و فیلسوفان الهی، یاد می‌شود - به گونه‌ای که اسطوره وار نقل شده است که محی الدین در ملاقاتی با ابن فارض به او می‌گوید که در صدد شرحی بر تائیه اوست و ابن فارض چنین پاسخ می‌دهد که «فتوحات» تو شرح آن است - ولی تفاوت‌های بسیار زیادی بین او و دیگران وجود دارد، بالاخص با ابن عربی و مکتب وحدت وجودی او. ابن فارض نماینده ی سلوک و زهد همراه با تقید به شریعت است و اوج سلوک عارف را اتحاد شهودی می‌داند.

نام کامل این شرح مشارق الدراری فی کشف حقائق الدر است و تقریری است از درس صدر الدین قونوی که گویا در پایان جلسات درس خود، ابیاتی از تائیه ابن فارض را می‌خواند و شرحی از کلام ابن عربی بر آن می‌آورد و مطالبی هم به زبان فارسی در پی آن می‌گفت. همین تقریرات بود که سعید الدین فرغانی آن‌ها را گردآوری کرده، در حضور جلال الدین محمد مولوی خواند و به نظر صدر الدین نیز رساند.

مشارق الدراری به جهت اشتمال بر مباحث عرفانی و حل مشکلات و دشواری‌های تائیه ابن فارض و هم به جهت مباحث ادبی، مورد توجه قرار گرفته است و بارها به طبع رسیده است که آخرین چاپ آن در داخل کشور، به اهتمام استاد سید جلال الدین آشتیانی می‌باشد.

قصیده تائیه، مهمترین و معروف‌ترین اثر ابن فارض است و به نام‌های «تائیه کبری»، «نظم السلوک» و «نظم الدر» نیز معروف می‌باشد. این قصیده که با نزدیک به هفتصد و پنجاه بیت، بزرگ‌ترین بخش از دیوان وی را تشکیل داده، معراج نامه ابن فارض است. گویا ابن فارض آن را در آغاز «انفاس الجنان و نفائس الجنان» نامیده، سپس به «لوایح الجنان و روائح الجنان» تغییر داد، ولی پس از رؤیای نبوی صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم و اشارت آن حضرت، آن را «نظم الدر» نام نهاده است. حالات روحی و جسمی ابن فارض به هنگام سرودن این قصیده بسیار جالب و حیرت انگیز است.