لویی آلتوسر

نویسنده: لوک فرتر
مترجم: امیر احمدی آریان
ناشر: نشر مرکز
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 212
اندازه کتاب: رقعی - سال انتشار: 1392 _ 1387 - دوره چاپ: 2 _ 1

مروری بر کتاب

آلتوسر برجسته ترین نظریه پرداز مارکسیسم ساختارگرای فرانسوی و پیشگام نقد تفاسیر هگلی از مارکس تلقی می شود که چارچوب نظریه وی پیچیده ترین برداشت از ساختار اجتماعی را ترسیم می کند. آلتوسر با نقد سوژه خودبنیاد به عنوان مبنای معرفت شناسی مدرنیته و تفسیر آن به عنوان یک تصویر ایدئولوژیک از انسان توانست از این مفهوم مهم سنت فکری روشنگری اعتبارزدایی کند.

او با بازخوانی آثار متاخر مارکس نشان داد که مساله اصلی تفکر مارکس برخلاف ادعای مارکسیست های انسان گرا تبدیل طبقه پرولتاریا به عنوان سوژه انضمامی تاریخ ساز نبود؛ بلکه اهمیت کار نظری مارکس در تولید یک مساله جدید یعنی تاریخ به عنوان یک واقعیت مادی مستقل از اراده و آگاهی انسانی بوده است.

دستاورد ابداع مارکس در حوزه مباحث نظری جدید ارائه یک صورتبندی ماتریالیستی از تاریخ زندگی جمعی بشر بود و مهم ترین پیامد این ابداع از نظر آلتوسر  این بود که مفهوم سوژه از محوریت تفکر مدرن خارج شد. تلاش آلتوسر برای جدایی میان آگاهی و سوژه، به تحول اساسی در ساختارگرایی مارکسیستی منجر شد. آلتوسر سعی داشت تا نشان دهد که انسان کنش گر تاریخ و تعیین کننده مسیر آن نیست و اساسآً تاریخ بیش از آنکه محصول اراده و آگاهی سوبژکتیو و کنش متقابل باشد، برآیند استقلال نسبی ساختارهای اقتصادی، سیاسی و ایدئولوژیک است که تعین چندبعدی صورت بندی اجتماعی تلقی می شود.

مارکس ایدئولوژی را آگاهی کاذب طبقه‌ی پرولتاریا درباره‌ی روابط تولید می‌داند؛ آلتوسر گرچه تمام این تعریف را رد نمی‌کند اما ایدئولوژی را وهم خیالی سوژه در مورد رابطه‌ی خود با روابط تولید تعریف می‌کند. برای آلتوسر وهم سوژه متوجه رابطه‌ی سوژه و روابط تولید است درحالی‌که در تعریف مارکس، ایدئولوژی آگاهی کاذب در مورد خود روابط تولید است؛ به بیان ساده‌تر تأکید مارکس بر آگاهی از روابط تولیدی و تأکید آلتوسر بر رابطه‌ی سوژه و روابط تولید است.

فهرست

• چرا آلتوسر؟
• اندیشه های اساسی
• شالوده ها
• انقلاب در نظریه
• سیاست خوانش
• سیاست فرهنگی
• زیباشناسی ماتریالیستی
• و...