شرح گلشن راز ؛ سلفون

شرح گلشن راز

نویسنده: حاجی ملا محمد ابراهیم سبزواری
مقدمه ، تصحیح و تعلیقات: پرویز عباسی داکانی
ناشر: علم
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 606
اندازه کتاب: رقعی سلفون - سال انتشار: 1386 - دوره چاپ: 1

مروری بر کتاب

«شرح گلشن راز»، در قرن سیزدهم هجری، به دست یکی از عارفان و حکیمان عهد قاجار، به نام ملا محمد ابراهیم سبزواری، معروف به وثوق الحکماء که از شاگردان حاجی ملا هادی سبزواری است، به رشته ی تحریر درآمده است. شارح در این شرح، از افادات استاد خویش بهره برده است.

بنا به احتمالی که بعضی از بزرگان داده اند، این شرح در 28 شعبان 1353 به انجام رسیده و به سال 1330 در تهران در 414 صفحه به چاپ رسیده است. بنا به گفته استاد غلامرضا کیوان سمیعی در«مفاتیح الاعجاز»، صفحه 81: «این شرح، التقاطاتی چند از کتب مرحوم حاج ملا هادی سبزواری است».

شارح، این شرح را به زبان فارسی نوشته و به فرمایش خودش: «به واسطه خواهش دوستی عزیز الوجود، در صدد تدوین بعضی از معانی مخفیه او به جهت ایضاح برآمده... و مشتمل بر بسیاری از آیات و احادیث و کلام عرفا و حکمایی که کلام گهربار ایشان در هر بیان باشد، چون ملح در طعام است».

این شرح، آکنده از کلمات و ترکیبات عربی است. شیوه کار شارح چنین است که یک مصرع از گلشن راز را ذکر میکند، آنگاه با کمک گرفتن از آیات و روایات و کلام عرفا و حکما به توضیح واژهها و ترکیبات آن میپردازد و سپس به سراغ مصرع دیگر میرود و با همین شیوه ادامه میدهد. به نمونهای از کار وی توجه کنید:
اگر خواهی که گردی مرغ پرواز
و از آن راهی که هبوط نمودهای، صعود کنی و به آشیانه اصلی خود برسی، بمیر ای دوست تا یابی رهایی؛ کما قیل:
مرغان زآشیانه برون اوفتادهایم # گم کردهایم ما ره گلزار خویش را
شرطش، چنانکه خودشان میفرمایند، این است که:
جهان جیفه پیش کرکس انداز
چنانکه نبی ختمی(ص)، در حقش فرمودهاند: «الدنیا جیفة و طالبها کلاب».
بیت:
هست دنیا مثال مرداری طالبانش مثال سگ باشند

لذا قال مولانا علی(ع) فی ذم ابناء الدنیا: «انما اهل الدنیا کلاب عاویة و سباع ضاریة یهر بعضها ببعض»».
کتاب، توسط دکتر پرویز عباسی داکانی، تصحیح و مقدمه نگاری و تعلیقه نگاری شده است. پاورقی ها، به ذکر اختلاف نسخ اختصاص یافته است. فهرست محتویات، در آغاز کتاب و فهرستهای«اسامی»، «آیات»، «احادیث» و«اشعار» در پایان آن قرار گرفته است.