شرح غزل های حافظ ؛ چهار جلدی

شرح غزل های حافظ 

نویسنده: حسینعلی هروی
به کوشش: عنایت الله مجیدی , زهرا شادمان
ناشر: تنویر - فرهنگ نشر نو 
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 2211
اندازه کتاب: وزیری گالینگور - سال انتشار: 1378 - دوره چاپ: 5

کمیاب - کیفیت : در حد نو _ نو 

مروری بر کتاب

کتاب حاضر شرح تجدیدنظرشدۀ غزل های حافظ به قلم دکتر حسینعلی هروی است که پس از سالها به کوشش عنایت الله مجیدی به چاپ رسیده است.شرحی جدید و ساده بر ۴۱۸ بیت از ۴۹۱ غزل خواجه با توجه به کنایه ها٫روزگرایی ها و رازگویی ها - با اشاراتی به اندیشه عرفانی و اجتماعی این رند عالم سوز.

در این شرح ابتدا عین بیت آورده شده تا انطباق شرح با متن به آسانی میسر باشد و حاجتی به متن دیوان نباشد. بعد از آن قالب شعر شکسته شده و با توجه به اینکه از کلمات بیت دور نشویم، به صورت نثری ساده درآمده است. اگر دو مصراع هر کدام از لحاظ جمله‌بندی مستقل بوده‌اند، نثر مربوط به مصراع اول با علامت «؛» از نثر مصراع دوم جدا شده، وگرنه به ناچار جمله‌های دو مصراع با هم درآمیخته‌اند.مقصود از شکستن قالب شعری این است که در مرحلۀ نخست روشن شده بیت را چگونه باید خواند و رابطۀ کلمات از نظر دستوری از چه قرار است. جای فاعل و مفعول و مضاف و مضاف الیه کجاست و تلفظ کلماتی که املای مشابه دارند، چگونه است.

در مرحلۀ دوم مفردات بیت معنی شده است در حدی که برای خوانندۀ متوسط الحال ضرورت دارد. در این مرحله توضیح چند نکته ضروری است: به اشتقاق کلمه پرداخته شنده مگر در مواردی که از نظر روشن‌شدن معنی مفید بوده است؛ آن معنایی ذکر شده که در بیت موردنظر بوده نه تمام معانی آن را؛ در بعضی موارد معنی یک کلمه در چند بیت تکرار شده تا شرح هر غزل فی نفسه کامل باشد و نیازی به مراجعۀ قبل و بعد نباشد.

در مرحلۀ سوم بر مبنای مفردات و نثری که از شکستن بیت ساخته شده به معنی و شرح و تفصیل پرداخته شده است. با توجه به اینکه از مرز معنی کلمات و عبارات نثر تجاوز نشود، از هرگونه خیالبافی پرهیز شده است. به مناسبات دستوری و صنایع بدیعی جز در مواردی که برای روشن‌شدن معنی مؤثر بوده پرداخته نشده است.

در مرحلۀ چهارم سعی مؤلف بر این بوده تا اشارات و کنایات پوشیده‌ای اگر در بیت وجود دارد، روشن شود و اگر به آیه‌ای از قرآن کریم یا قصه و اسطوره‌ای یا به کتابی و حادثه‌ای از حوادث زمان ارتباط دارد، آن پیدا شده و روشن شود.در مرحلۀ پنجم سعی شده به نظرهای مختلفی که از جانب فضلا یا گذشتگان دربارۀ معنی بیت اظهار شده، اشاره‌ای شود. اختلاف ضبط‌ها را هر چه قابل توجه‌تر به نظر می‌رسیده، مطرح شده است.

ذکر این نکته گفتنی است که همۀ ابیات نیاز به گذشتن از این مراحل نداشته‌اند و کار بسیاری از ابیات در همان مرحلۀ نخست، یعنی با درآمدن به صورت نثر ساده، پایان‌یافته تلقی می‌شود؛ زیرا نه لغتی برای معنی کردن در آنها بوده و نه اشاره و کنایه‌ای: «حال دل با تو گفتنم هوس است/خبر دل شنفتنم هوس است» فارسی سادۀ امروزی است. گاهی در یک غزل هشت بیتی به یکی دو بیت دشوار برمی‌خوریم و بقیه آسانند که هر کدام در حد نیاز توضیح داده شده است.

فهرست 

جلد اول- شرح غزل‌های یک تا 160
جلد دوم- شرح غزل‌های 161 تا 330
جلد سوم- شرح غزل‌های 331 تا 491
جلد چهارم- فهارس