سواد و بیاض مجموعه‌ای است از نوشته‌های مقاله مانند که در مجله های جهان نو، یغما، اطلاعات ماهانه، سخن، راهنمای کتاب، دانشکده ادبیات چاپ شده است. مقالاتی که در سواد و بیاض چاپ شده است دو نوع است و قسمتی شرح احوال و سوانح چند تن از ادبا و نویسندگان قرن سیزدهم و وفیات عده‌ای از دانشمندان و مولفین معاصر است. قسمت دیگر یادداشتهایی است که نویسنده به تفاریق در بعضی از سفرها نوشته و چاپ کرده است.

ایرج افشار (۱۶ مهر ۱۳۰۴ تهران - ۱۸ اسفند ۱۳۸۹ تهران) پژوهشگر فرهنگ و تاریخ و ادبیات فارسی، ایران‌شناس، کتاب‌شناس ، نسخه‌پژوه، نویسنده و استاد دانشگاه بود افشار سابقه تدریس در دانشگاه‌‌های داخل و خارج کشور از جمله: دانشگاه برن (سویس)، دانشگاه ساپورو (ژاپن)، و دانشگاه تهران را داشت.

وی پایه‌گذار کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران و معروف به پدر کتاب‌شناسی ایران است.محمود افشار یزدی پدر اوست. ایرج افشار طی قریب به ۶۵ سال کوشش‌های پژوهشی بیش از ۳۰۰ کتاب و ۳۰۰۰ مقاله در زمینه‌های کتاب‌شناسی و کتاب‌داری، تاریخ، جغرافیا، جغرافیای تاریخی، فرهنگ مردم و موضوع‌های دیگر تألیف و تصنیف و تصحیح کرده است. کتابخانه بزرگ و گرانبهای ایرج افشار در مرکز دائرهالمعارف بزرگ اسلامی محفوظ است...

مقالات کتاب در سه بخش کلی طبقه‌بندی شده‌اند. بخش اول با عنوان بیاض سفر شامل چهار مقاله دربرگیرندة یادداشت‌هایی است که نویسنده در سفرهای متعدد خود نگاشته است. از جملة آنها می‌توان به گشتی در خاک یزد و کنگره‌ای در آمریکا اشاره نمود.

بخش دوم تحت عنوان سند و تاریخ خود شامل سه بخش کلیات، حاشیه‌ بر تاریخ قاجار و فرفان، دست‌خط و مکتوب است. بخش سوم کتاب به یادداشت‌هایی اختصاص دارد که مولف در مرگ عده‌ای از مولفان برجسته در مجلات متعدد چاپ کرده است. افرادی از قبیل اسمعیل امیرخیزی؛ سعید نفیسی؛ محمد رمضانی و... .

مقالاتی دربارهٔ شرح حال تنی چند از نویسندگان قرن 13 از جمله میرزا حبیب اصفهانی، عبدالرحیم طالب اف، میرزا محمدباقر بواناتی و.... دوم یادداشت‌هایی است كه استاد در مرگ عده‌ای از مؤلفین و اندیشمندان از جمله صادق هدایت، ملك‌الشعرا بهار، محمود محمود، عباس اقبال، نیما یوشیج، قاسم غنی، ولادیمیر كاشین، حسین شهشهانی، احمد بهمنیار و... نوشته‌اند و سوم یادداشت‌هایی است كه ایشان در برخی از سفرها، از جمله سفر به كرمان، سیستان،‍ ژاپن، هند، افغانستان و... نوشته‌اند و در ارتباط با كتاب و كتابخانه و مباحث ایران شناسی می‌باشد.

برچسب ها: کتاب سواد و بیاض