زنبیل

زنبیل

نویسنده: شاهزاده حاجی فرهاد میرزا معتمدالدوله پسر عباس میرزا ولیعهد
به کوشش: محمد رمضانی
ناشر: کلاله خاور
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 455
اندازه کتاب: نیم رحلی گالینگور  - سال انتشار: 1345 - دوره چاپ: 2

کمیاب - کیفیت : درحد نو ~ نو

مروری بر کتاب

در زنبیل، چنانکه از نام آن پیداست، انبوهی از مطالب متنوع مورد علاقه‌ی پدیدآورنده‌ی آن کشکول‌وار و بی‌هیچ نظم و ترتیبی مندرج بوده و به اهتمام محمدحسين منشی علی آبادی مازندرانی، از خاصان فرهاد میرزا، با کسب اجازه از او در سال ۱۲۹۳ق مدوّن گشته است.

مندرجات زنبیل، در صورت مدوّن آن شامل انواع زیر است: گزارش رویدادهای مربوط به عصر مؤلف و حیات سیاسی او و برخی از کشورهای همسایه و ممالک اروپایی که بیشترین حجم اثر را دربرمی‌گیرد. مقوله‌ی دیگر از مندرجات زنبیل برخی مباحث در علوم و فنون است که توجه نویسنده را جلب کرده و در آن اثر او بازتاب یافته است.علم الابدان. مقوله‌ی دیگر برخی از آثار قلمی فرهاد میرزا است که در زنبیل به صورت مدوّن یا پراکنده گنجانده شده است.

فرهاد میرزا معتمدالدوله (1233-1305 هجری قمری) از مشاهیر و رجال و شاهزادگان قاجار، فرزند عباس میرزا نایب‌السلطنه و عموی ناصرالدین شاه بود. آنچه درباره شخصیت علمی و فرهنگی او خودنمایی می کند، تحقیق و تتبع او در ضمن امور مملکتداری و حکمرانی اوست.فرهاد میرزا در علوم ریاضی، ادبیات، تاریخ، جغرافیا، نجوم، هندسه و ... تسلط داشت و کتاب های زنبیل، مقتل قمقام، کنز الحساب، هدایه السبیل، فرهنگ جغرافیایی ایران، جام جم و نصاب انگلیسی به فارسی را تالیف نمود که گواه وسعت معلومات وی، در زمینه های تاریخ و جغرافی و اخبار و احادیث و دقایق ادب فارسی و عربی است.

معتمد الدوله طبع شعر نیز داشت و در سروده هایش فرهاد تخلص می کرد. کتاب پیش رو که با استفاده از نسخه چاپ سنگی و همت حاجی محمد رمضانی در انتشارات پدیده (کلاله خاور) و در سال 1345 به چاپ دوم رسیده است، به خط نستعلیق و در موضوعات گوناگون در نظم و نثر تالیف شده است.

فهرست

گزارش تبعید فرهاد میرزا به سال ۱۲۷۱ق به طالقان
غضب کردن ناصر الدین شاه بر فرهاد میرزا و استغاثه‌های فرهاد میرزا برای طلب بخشش در قالب نظم و نثر
نشانه‌هایی از سفرهای فرهاد میرزا به نقاط کشور از جمله تهران و حومه‌ی آن، آذربایجان کرمانشاهان
انتصاب او به حکومت فارس در ۱۲۹۳
نام‌ها و نامه‌های متعلق به تاریخ زمان مؤلف
ذكر مناصب و نام‌های صاحب منصبان درباری و حکام ولایات و سرداران و امیران
شرح حوادث مربوط به کربلا و فرقه وهابیه در حدود سال ۱۲۱۶ق که از قدیمی‌ترین منابع اطلاعاتی در این باره به شمار می‌آید
یادداشت‌هایی مربوط به جنگ‌های ایران و عثمانی
نامه‌ی فتحعلی شاه قاجار به ناپلئون
اطلاعاتی درباره‌ی برخی رخدادها در اروپا رهاورد سفرهای فرهاد میرزا به فرنگ
گزارش تبعید ناپلئون و درگذشت او
اطلاعاتی از شیوه‌ی حکومت در انگلیس
مطالبی درباره‌ی تاریخ اتریش
اطلاعات دقیق و کاملی از ساخت مجسمه آزادی در فرانسه، که به نشانه دوستی به ایالات متحده آمریکا اهدا شد
اختلاف ساعات نقاط و بررسی نمونه‌ای اختلاف در ساعت در اصفهان و کالیفرنیا
هواشناسی
نجوم و هیئت
حرکت انتقالی زمین
و...