درباره زبان و تاریخ

درباره زبان و تاریخ

نویسنده: والتر بنیامین
مترجم: مراد فرهادپور , امید مهرگان
ناشر: هرمس
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 190
اندازه کتاب: رقعی - سال انتشار: 1398 _ 1396 - دوره چاپ: 3 _ 2

مروری بر کتاب

والتر بنیامین غالباً مرموز با آرایی نبوغ‌آمیز در مورد ادبیات، به ویژه جریان‌های حاشیه‌ای و فراموش‌شدۀ ادبی معرفی شده است. تفاسیر گوناگونی که از ایده‌های او صورت گرفته، همراه با تأثیر مقطعی چهره‌های برجسته‌ای همچون گرشوم شولم و تئودور آدورنو و برتولت برشت و همچنین خصلت قطعه‌وار و ناتمام آثار او، مجموعاً به این تصور دامن زده است که تفکر بنیامین فاقد انسجام و پیوستگی درونی است (و احتمالاً علت جذابیت او برای جریان‌های پست‌مدرنیستی در نقد ادبی و مطالعات فرهنگی را نیز باید در کنار دیگر موارد در همین امر جست).

اما واقعیت آن است که بنیامین در طول حیات فکری خویش با سماجتی چشمگیر به مضامین واحدی پرداخته است، به نحوی که حتی گذار او از الهیات به مارکسیسم نیز بیشتر گویای تکرار است تا گسست. در این کتاب کوشیده شده تا دو مضمون اصلی تفکر بنیامین، یعنی فلسفۀ زبان و فلسفۀ تایخ و حضور این دو مضمون در آثار اولیه و فرجامین او برجسته شود.

والتر بندیکس شونفلیس بنیامین زادۀ ۱۵ ژوئیه ۱۸۹۲ و درگذشتۀ ۲۷ سپتامبر ۱۹۴۰ فیلسوف، مترجم، نویسنده، برنامه‌ساز رادیو و زیبایی‌شناس مارکسیست آلمانی-یهودی و از اعضای مکتب فرانکفورت بود. بنیامین به نقد ابزارها و نمودهای سرمایه‌داری می‌پرداخت و آن‌ها را موجب بروز تحولاتی خاص و غالباً منفی در پروسهٔ تحولات اجتماع می‌دانست.

او به ماندگاری و تأثیرگذاری در نظریه زیبایی‌شناسی، انتقاد ادبی و ماتریالیسم تاریخی کمک کرد. عمدۀ کار او به‌عنوان یک منتقد ادبی شامل مقالاتی در مورد بودلر، گوته، کافکا، لسکوف، پروست و نظریه ترجمه بود.

در این کتاب تلاش شده است تا دو مضمون اصلی تفکر بنیامین، یعنی فلسفهٔ زبان و فلسفهٔ تاریخ، و حضور این دو مضمون در آثار اولیه و فرجامین او برجسته شود. دو مقالهٔ نخست، «در باب زبان و زبان بشری» و «رسالت مترجم»، گویای فاز اولیه تفکر بنیامین و تاثیر پذیری او از الهیات و عرفان یهودی است.

در متن بلند «در باب نظریه شناخت٬ نظریه پیشرفت»، ایده های بنیامین در مورد فلسفه تاریخ و تاریخ نگاری به شیوه ماتریالیستی آمده است. «تز هایی درباره مفهوم تاریخ» آخرین نوشته ای است که از بنیامین به جا مانده و یکی از مهمترین متون در سنت غربی درباره نظریه انقلاب و مسیانیسم است. برای روشن شدن پیوند میان زبان و تاریخ نزد بنیامین، مقاله ای از جورجو آگامبن به کتاب افزوده شده است که می کوشد ربط و نسبت مقولات تاریخی و زبانی را در نظر بنیامین نشان دهد.

در بحث از زبان، با تمایزی سه‌گانه مواجهیم:
1- زبان الهی، که همان کلمۀ خلاق خداوند است و در آن وجود و زبان یکی است.
2- زبان آدم ابوالبشر پیش از هبوط، که همان زبان نام‌هاست. در اسطورۀ عهد عتیق، آدم کاشف نام حقیقی چیزهاست و موجودات طبیعت را نامگذاری می‌کند. در این سطح از زبان که بنیامین آن را سطح اصلیِ نام‌ها می‌نامد، شناخت الهی از چیزها به‌واسطۀ نامگذاری‌شان به آدم عطا می‌شود.
3- زبان‌های طبیعی بعد از هبوط آدم ابوالبشر، که در مرحلۀ دوم، بنا بر اسطورۀ برج بابل، محصول آشفتگی و تکثرِ زبان است.