درآمدی تاریخی بر نظریه اجتماعی

درآمدی تاریخی بر نظریه اجتماعی

نویسنده: آلکس کالینیکوس
مترجم: اکبر معصوم بیگی
ناشر: آگه
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 624
اندازه کتاب: رقعی - سال انتشار: 1383 - دوره چاپ: 1
 

مروری بر کتاب 

سده‌ي هجدهم شاهد زايش مفهوم مدرنيته، و آغازگر عصري بود كه مشرعيت خود را از آينده مي‌گرفت و نه از گذشته. ايده‌ي مدرنيته از همان آغاز به بحث‌هاي بسياري دامن زد. آلكس كالينيكوس در درآمدي تاريخي بر نظريه‌ي اجتماعي پيوند نظريه‌ي اجتماعي با درون‌مايه‌هاي محوري فلسفه‌ي مدرن و تكوين اقتصاد سياسي را نشان مي‌دهد، و رويكردهاي گوناگون نسبت به مدرنيته را از عصر روشنگري تا زمان ما بررسي مي‌كند.

از جمله نظريه‌پردازاني كه در اين كتاب از آن‌ها سخن رفته مي‌توان از مونتسكيو، آدام اسميت، هگل، ماركس، توكويل، مستر، گوبينو، داروين، اسپنسر، كائوتسكي، نيچه، دوركم، وبر، زيمل، فرويد، لوكاچ، گرامشي، هايدگر، كينز، هايك، پارسونز، مكتب فرانكفورت، لوي‌استروس، آلتوسر، فوكو، هابرماس و بورديو نام برد. در فصل پاياني كتاب، او از وضعيت نظريه‌ي اجتماعي سخن مي‌گويد و به تحليل "مدرنيته‌ي متأخر" در آثار اولريش بك و آنتوني گيدنز مي‌پردازد.

ظهور روشنگری در اروپای سده ی هجدهم آغاز عصر تازه ای را رقم زد که با هیچ عصر دیگری در سراسر تاریخ بشر قابل مقایسه نبود . مدرنیته نخستین عصری است که بر خلاف دوران های گذشته حقانیت و مشروعیت خود را نه از گذشته بلکه از آینده می گیرد ، نسبت به آینده خوشبین است و خوشبختی را بر زمین جست و جو می کند . در برابر سنت که همواره بر گذشته و حضور بی چون و چرای عناصر پیشین بنیاد تکیه دارد ، نسبت به آینده دید " آپوکالیپتیک" و فاجعه آسا دارد ، و آشوب نخستین را با قیامت واپسین پیوند می دهد ، مدرنیته اصالت ، خطرزایی و خطرآفرینی ، تکاپوی بی وقفه ، نفی مداوم و چون و چرا و تردید در همه ی چیزهای موجود را بر صدر می نشاند .

از این جاست که به قول مشهور مارکس در مانیفست در برابر سیل درهم کوبنده ی عنصر مدرن "همه ی چیزهای صلب و سخت دود می شود و به هوا می رود" . انسان ها به جست و جوی علت سعد و نحس امور ، دیگر چشم به آسمان ندارند ، و اقتدار و مرجعیت را در سنت نمی جویند ؛ بلکه در عوض ، جوامعی که در غرب سر بر می آورند خود را به میزان موفقیت هایشان در کشف و کاربرد شناخت علمی و افزایش امکانات بشر در تسلط بر جهان ( هم جهان طبیعی و هم انسانی ) محک می زنند . کالینیکوس در فصل پایانی کتاب خود می گوید : از آغاز ظهور مدرنیته سه گزینه در برابر انسان مدرن قرار می گیرد : پذیرش آگاهانه ی مدرنیته و لوازم آن ، نفی و انکار بنیادی آن و کوشش همه سویه برای دگرگونی و بازسازی انقلابی آن مطابق نیازهای انسان مدرن ، عقل محور و برابری خواه .

امتیاز بزرگ کتاب در این است که گذشته از لحن زنده ، پرتپش و هیجان انگیز خود در باز تفسیر مدرنیته ، مدرنیسم و مدرنیزاسیون توانسته است چنان که باید و شاید این سه گزینه ی اساسی را بشکافد و هر یک از اندیشه وران مورد بحث را در چارچوب این مدل و به تناسب دوری یا نزدیکی این متفکران به این گزینه ها مورد وارسی قرار دهد .

مترجم ، در قسمت یادداشت مترجم در مورد چگونگی پرداختن نویسنده به موضوعات چنین می گوید :
کالینیکوس بررسی خود را از روشنگری می آغازد ، سپس به مونتسکیو ، آدام اسمیت و روشنگران اسکاتلندی ، هگل ، مارکس ، توکویل ، مستر ، گوبینو ، داروین ، اسپنسر ، کائوتسکی ، نیچه ، دورکم ، وبر ، زیمل ، فروید ، لوکاچ ، گرامشی ، هایدگر ، کینز ، هایک ، پارسونز ، مکتب فرانکفورت ، لوی استروس ، آلتوسر ، فوکو ، هابرماس و بوردیو می پردازد و سرانجام نیز در فصل پایانی ، وضع کنونی نظریه ی اجتماعی از جمله تحلیل "مدرنیته ی متأخر" اولریش بک و آنتونی گیدنز را به بررسی می گیرد . امتیاز دیگر کار کالینیکوس این است که برخلاف شیوه ی مرسوم چند دهه ی اخیر که با اوج گیری "مطالعات فرهنگی" و رواج "فرهنگ گرایی" ، اقتصاد سیاسی از کتاب های دانشگاهی در رشته های جامعه شناسی و نظریه ی اجتماعی تقریبا یکسر به کناری نهاده شده است ، کتاب حاضر ، به تعبیری ، فراخوانی دارد به بازگشت به بنیاد ها ، و در وهله ی نخست بنیادهای اقتصاد سیاسی .