دبیر و سلطان

دبیر و سلطان 
نویسنده: ابوالفضل محمد بن حسین بیهقی - منوچهر دانش پژوه
ناشر: اهل قلم
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 135
اندازه کتاب: رقعی - سال انتشار: 1382 - دوره چاپ: 2 
کد کتاب: 8496

مروری بر کتاب 

بازنویسی کتاب تاریخ بیهقی اثر ابوالفضل محمد بیهقی

با این که قریب هزار سال از تألیف تاریخ بیهقی می گذرد و نثر آن با نثر امروزی متفاوت است، اما در نظر گاه اهل ادب، چهره کهنگی در سیمای آن مشهود نیست، بلکه استحکام عبارات و جملات و پختگی کلام بیهقی آنچنان استواری به این نثر کهن بخشیده است که هنوز می تواند سرمشق نویسندگی قرار گیرد....

تاریخ بیهقی یا تاریخ مسعودی نام کتابی نوشتهٔ ابوالفضل بیهقی است که موضوع اصلی آن تاریخ پادشاهی مسعود غزنوی پسر سلطان محمود غزنوی است. این کتاب علاوه بر تاریخ غزنویان، قسمت‌هایی درباره تاریخ صفاریان، سامانیان و دوره پیش از پادشاهی محمود غزنوی دارد. نسخه اصلی کتاب حدود ۳۰ جلد بوده که به دستور سلطان مسعود بخش زیادی از آن از بین رفته‌است. و از این کتاب امروزه مقدار کمی (حدود پنج مجلد) بر جای مانده‌است.

با این که بسیاری از مورخان بر این عقیده بوده‌اند که تاریخ بیهقی، دورهٔ حکومت غزنویان را در بر می‌گیرد، از متن کتاب مشخص می‌شود که بیهقی بازگویی وقایع را از سال ۴۰۹ آغاز کرده و تا کمی پیش از مرگش حدود سال ۴۷۰ ادامه داده. البته روایاتی مربوط به پیش از سال ۴۰۹ هم در کتاب هست (حتی برخی از اهم حوادث تاریخی پس از اسلام را که عمدتاً در خراسان رخ داده) ولی بیهقی این وقایع را عمدتاً به نقل از دیگران آورده‌است. مثلاً «باب خوارزم» به نقل از استاد ابوریحان بیرونی و دوران کودکی مسعود به نقل از «خواجه عبدالغفار» نقل شده‌است. چیزی که امروز از تاریخ بیهقی به جا مانده با برگ‌هایی از مجلد پنجم آغاز می‌شود و به مجلد دهم ختم می‌شود و محدودهٔ وقایع آن به شرح حوادث پس از مرگ سلطان محمود غزنوی (سال ۴۲۱) تا فرار سلطان مسعود غزنوی به هند (۴۳۲) محدود می‌شود، به علاوهٔ «باب خوارزم» که از زمان سلطنت سلطان محمود است.