این کتاب به بحث پیرامون تاریخ و جامعه چند شهر از خراسان بزرگ که شامل برخی از شهرهایی که دیگر متعلق به ایران نمی‌باشد می‌پردازد. خراسان بزرگ سرزمین پهناوری است که اکنون میان کشورهای ایران (استان خراسان)، افغانستان، ترکمنستان، ازبکستان، تاجیکستان، قرقیزستان (استان جلال آباد) و اندکی از نیمروز قزاقستان بخش شده است. این سرزمین از کانون‌های استقلال‌خواهی و دانش در پیش و پس از اسلام بوده است و مهم‌ترین نقش را در پی‌ریزی تمدن اسلامی داشته است.

هنگامی که هخامنشیان با همه عظمتشان از یونانیان شکست خوردند، این پارتیان یا اشکانیان بودند که از آساک - شهری در 25 کیلومتری خبوشان (قوچان امروزی و 75 کیلومتری مشهد) برخاستند و ایرانیان را از ستم یونانیان رهانیده دوباره استقلال را به این سرزمین باز گردانند. ابیورد، اسروشنه، بخارا، بلخ، خوارزم، سرخس، سمرقند، غزنه، فرغانه، نسا، مرو و هرات شهرهایی هستند که درباره بناها، دانشمندان، وضع مذهبی،‌ بخش‌ها و روستاها و .... آنها در این کتاب بحث و بررسی شده است.

خراسان و ماوراءالنهر در تاریخ ایران و اسلام متن جغرافیای تاریخی شهرهای ایران که دارای شصت و سه بند می باشد ‘به احداث شصت و یک شهر و دیار وبناهای گوناگون در ماوراءالنهر خراسان و دیگر نقاط ایران پرداخته است. در اصل متن از یکصد و پانزده شهر بزرگ و کوچک سخن رفته است ولی از سرنوشت و چگونگی ساخته شده پنجاه و چهار شهر آن اطلاعی در دست نیست. شهر بغداد به عنوان شصت و یکمین شهر توسط خلیفه ابونصر معروف به ابوالدوانیق ساخته شده است .

برچسب ها: کتاب خراسان بزرگ ؛ بحثی پیرامون چند شهر از خراسان بزرگ