تاریخ الرسل و الملوک

نویسنده: ابو جعفر محمدبن جریر طبری
مترجم: صادق نشات
ناشر: بنگاه ترجمه و نشر کتاب
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 495
اندازه کتاب: وزیری گالینگور - سال انتشار: 1351 - دوره چاپ: 1

کمیاب  - کیفیت : 

مروری بر کتاب

بخش ایران از آغاز تا سال ۳۱ هجری

کتاب حاضر شامل بخش تاریخ ایران از آغاز شهریاری کیومرث تا پایان روزگار یزدگرد سوم، آخرین پادشاه ساسانی، بوده که به نثر شیوا و روان ترجمه شده است.

تاریخ الرسل و الملوک یا تاریخ طبری تآلیف بسیار ارجمند و کم نظیر مورخ، مفسر، فقیه، و ادیب عالی قدر، ابو جعفر محمد بن جریر، از مردم آمل طبرستان است که در قرن سوم و اوایل قرن چهام هجری می زیسته است. این تالیف چندان اشتهار یافته که مورخ نامی قرن هفتم، ابن خلکان، آن را «التاریخ الشهیر» یاد کرده و از همان اوان تآلیف، مورد قبول و اقبال دانشمندان و مورخان و اهل تحقیق واقع گریدده و وزیر دانشمند سامانیان، ابوعلی بلعمی، آن را به صورت ترجمه گونه ای به فارسی برگردانیده است.

شایسته بود این مرجع معتبر تاریخی به فارسی زمان حاضر نیز درآید تا فیض آن شامل تر و مورد استفاده همگان باشد. کتاب حاضر شامل بخش تاریخ ایران از آغاز شهریاری کیومرث تا پایان روزگار یزدگرد سوم، آخرین پادشاه ساسانی، بوده که به نثر شیوا و روان ترجمه شده است.

طبری در رابطه با تاریخ زمان ساسانی مطالب را گسترده تر نگاشته‌است. ولی در این قسمتها به غیر از قسمتهایی که از روایتگران مسلمان نقل می‌کند.در این باره منابع طبری با منابع راویان مسلمان برابری می‌کند که این نشانگر آن است که منبع راویان مسلمان و طبری منابع مشترک ایرانی است.

طبری در این قسمت به تفضیل نسب‌ها و تاریخ ایرانیان و غیر ایرانیان (انیرانیان) را با جزئیات نصب دقیق ذکر می‌کند که این امر باعث برتری تاریخ طبری به تاریخ‌های هم سنگ خود در این زمینه‌است.همچنین وی از آوردن مطالبی که مضامین "شعوبی و رنگ حماسی" دارند پرهیز کرده که از این جمله می‌توان به عدم پرداخت وی به مسائلی همچون زندگی خسرو پرویز و یا از این دست اشاره نمود....

روزی بهرام بر همان اسبی که منذر به وی داده بود سوار گردید و به اتفاق منذر به شکار رفت. یک دسته گورخر را دید، تیری بسوی آنها افکند و به جانبشان روانه گشت، ناگه در آنجا شیری دید که خود را بر گورخری افکنده. بهرام تیری به آن شیر زد که از پشتش گذشت و از نافش درآمد و نیز به پشت گورخر فرورفت و به نافش نشست و او را به زمین دوخت. باری قریب دو ثلث از چوبه تیر در پشت و شکم آن دو حیوان فرو نشست و هر دو را به یکدیگر دوخت، این پیش آمد با حضور گروهی از بزرگان عرب و فوج خاصه بهرام به وقوع پیوست. بهرام دستور داد تصویری از این صحنه بنگارند و در مجالس مخصوص وی قرار دهند. سپس بهرام به منذر گفت : که من آهنگ دیدار پدر را دارم ، و به سوی پدر رفت ، ولی پدرش یزدگرد بعلت تندخوئی هیچگونه تعلق خاطری به فرزندان خود نشان نمی داد ، بهرام را جهت خدمات خویش گماشت، و از این رهگذر رنج زیادی به بهرام وارد آمد.

یکی از آثاری که تقریبا عموم مورخان و تاریخ نگاران از آن بهره جسته اند و در نگارش کتاب های خود بدان استناد کرده اند، کتاب تاریخ الرسل و الملوک معروف به تاریخ طبری نوشته  محمد بن جریر طبری می باشد. این کتاب که به نوعی تاریخ عمومی جهان است، به صورت ترتیب زمانی اتفاقات نگاشته شده و این خود یکی از محاسن بیشمار این کتاب می باشد. این اثر گاه با روایت های خود  طبری و گاه با نقل قول از دیگران، بدون هیچ تغییری نوشته شده است و مطالب مندرج در آن از این جهت مورد تایید بسیاری می باشد. از جمله محاسن دیگر آن، استفاده طبری از خداینامه های ساسانی بوده که متاسفانه امروزه هیچ نسخه ای از آنها به دست ما نرسیده است.

این کتاب گرانقدر در کنار تمامی این محاسن، شاید به دلیل طولانی بودن آن، خوانندگان را از مطالعه خود منصرف نماید. باید بپذیریم که خواندن شانزده جلد کتاب کار سهل و آسانی نیست! اما نمی توان از این نکته مهم هم صرف نظر کرد که بخش مهمی از تاریخ ایران نیز در این اثر شرح داده شده است. روانشاد صادق نشأت اقدام به گردآوری و ترجمه بخش های مربوط به ایران در "تاریخ طبری" از زمانه کیومرث تا انتهای ساسانیان نموده است و آن را در کتابی مستقل به عنوان "تاریخ الرسل و الملوک  بخش ایران از آغاز تا سال سی و یک هجری در دسترس علاقه مندان قرار داده است. با مطالعه این اثر ارزشمند، خواننده خواهد توانست بدون پرداختن به حواشی بسیار کتاب اصلی، متنی مدون از تاریخ ایران را در اختیار داشته باشد.