اسناد سخن می گویند ؛ پنج دهه پس از کودتای 28 مرداد ؛ دو جلدی

اسناد سخن می گویند

پژوهش و برگردان: احمدعلی رجائی , مهین سروری
ناشر: قلم
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 1676
اندازه کتاب: وزیری سلفون - سال انتشار: 1383 - دوره چاپ: 1

مروری بر کتاب 

مصور - اسناد

مشتمل بر 508 سند رسمی ، سری و بکلی سری

مجموعه کامل اسناد سری مربوط به رویدادها در روابط خارجی ایران با ایالات متحده و انگلستان در دوران نهضت ملی ایران 1954 - 1951

مجموعه دو جلدي حاضر مشتمل است بر: ترجمه كامل 508 سند رسمي "سري" و "به كلي سري" ماموران رسمي و غير رسمي دولت امريكا و نقش اين دولت در رويدادهاي دوران حساسي از تاريخ معاصر ايران كه تاريخ اولين سند 22 ژانويه 1951 / 2 بهمن 1329 و آخرين آن 21 / 12 / 1954 / 1 دي ماه 1333 است؛ يعني دوره‌اي كه با نخست‌وزيري رزم‌آرا و اوج‌گيري جنبش ملي به رهبري دكتر مصدق آغاز مي‌شود و تا كودتاي انگليسي ـ آمريكايي 28 مرداد 1332 و برگشت محمدرضا شاه به اريكه قدرت و سپس تسلط كامل كنسرسيومي مركب از شركت‌هاي نفتي آمريكايي، انگليسي، هلندي و فرانسوي بر منابع نفتي ايران پايان مي‌پذيرد .

اسناد اين مجموعه مركب از نامه‌ها، رهنمودهاي كتبي سياسي، گزارش‌ها، بررسي‌ها و پيش‌نويس‌هاي طبقه‌بندي شده مربوط به گفت و گوها و مباحثات نخست‌وزير و نمايندگان دولت ايران با دولت مردان و نمايندگان انگلستان و ايالات متحده امريكا و مسئولان دولت‌هاي مزبور با يك ديگر در دوره زماني ياد شده است. مهمترين بخش اسناد مربوط به دوران نخست‌وزيري مصدق و سفارت "لوي هندرسن" در تهران است.

جلد دوم از مجموعه دو جلدی "اسناد سخن می‌گویند" حاوی اسنادی از دوران ریاست جمهوری ترومن و آیزنهاور درباره ایران به ویژه کودتای 28 مرداد 1332 ه ش است. این اسناد بیشتر درباره مسائل نفت، تلاش دکتر مصدق برای ملی کردن صنعت نفت، اوضاع داخلی ایران، کمک‌های نظامی و اقتصادی امریکا به ایران بر اساس اصل چهار ترومن، اوج‌گیری نهضت ملی و کودتای 28 مرداد است.

اسناد جمع آمده در کتاب، عموما مکاتبات انجام شده میان وزیران امور خارجه آمریکا (آچسن، دالس)، قائم مقام‌های وزیر امور خارجه امریکا (ماتیوز، مورفی)، سفیران امریکا در انگلستان (گیفورد، الدریچ)، سفیر آمریکا در ایران (هندرسن)، کاردار سفارت آمریکا در ایران (ماتیسن)، کفیل وزارت امور خارجه آمریکا (اسمیت) و چند شخصیت سیاسی دیگر و یا گزارش‌هایی از اوضاع اقتصادی، سیاسی و اجتماعی ایران است. در پایان فهرست موضوعی اسناد و عکس‌هایی از شخصیت‌های مهم دوران یاد شده آمده است. لازم به ذکر است کتاب حاضر ترجمه جلد دهم از مجموعه اسناد وزارت امور خارجه امریکا در ارتباط با ایران مربوط به سال‌های 1951 - 1954 است که در سال 1989 از سوی دولت امریکا منتشر شده است.

فهرست

1 - وقايع منتهي به قتل رزم‌آرا
2 - تشكيل دولت مصدق و ملي كردن صنعت نفت در ايران
3 - ماموريت هريمن، دستيار ويژه وي ترومن، رياست جمهور ايالات متحده
4 - طرح اختلاف شركت نفت ايران و انگليس با ايران در سازمان ملل متحد
5 - ديدار مصدق از واشنگتن و ابراز علاقه بانك جهاني به حل اختلاف نفت
6 - موضوع كمك نظامي و اقتصادي به ايران و علاقه ايالات متحده به حل و فصل اختلاف ايران و بريتانيا بر سر نفت در سال‌هاي 1952 - 1954 م.
7- متن سخنراني دكتر مصدق در جلسات شوراي امنيت سازمان ملل متحد
8- گزارشي از پيشينه صدور قرار تاميني از سوي ديوان دادرسي جهاني به مناسبت شكايت دولت انگليس و اقدامات ايران در دفاع از حقوق و حاكميت ملي آمده
9- سخنان دكتر مصدق و هانري رولن در ديوان دادرسي جهاني ـ لاهه
و ....