استفاده و سوءاستفاده از تاریخ

استفاده و سوءاستفاده از تاریخ

نویسنده: پیتر خیل
مترجم: حسن کامشاد
ناشر: فرهنگ جاوید
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 110
اندازه کتاب: رقعی - سال انتشار: 1393 - دوره چاپ : 1

مروری بر کتاب

اگر قرن نوزدهم را بتوان قرن تاریخ خواند، در برابر قرن هجدهم که قرن روشنگری خوانده شد، با همۀ منافعی که داشت نتوانست به خودی خود جلوی بهره کشی از گذشته را بگیرد. در ضمن قرنی هم بود که تاریخ را بیش از هر وقت دیگر به خدمت ارتجاع یا انقلاب و در واقع به خدمت هر حزب و هر قدرت گرفت. به پیرامون خود که می نگریم، نخستین چیزی که جلب توجه می کند اندیشۀ جهانی است آکنده از تاریخ مثله مثله یا تحریف شده و مالامال از اساطیر تاریخی که با همۀ دوری از واقعیت های گذشته در وضعیت کنونی ما بی تأثیر نیست.

باید پذیرفت که نقش اجتماعی تاریخ در خدمت به بشر همسان حافظه است که فرد بدون آن در برابر مخاطرات هستی خویش چندان تاب مقاومت ندارد؛ و در این میان وظیفه­ ی مورخ که به حق بازتاب دهنده­ ی امور واقع است، در مواردی نتایجی را تلقین می­کند که مخاطرات زیادی در پی دارد. چنین مورخی تفسیرش از وقایع مبتنی بر نتایج شخصی است و تاریخ را در هیئت اسطوره جعل می­کند. ویژگی عجیب اسطوره این است که پندار خود را جانشین اندیشه­ ی راستین می­کند. حال آن­که مورخ، آموزش دیده است تا حقیقت را از اسطوره تمیز دهد.

مورخ امروزی باید به هوش باشد و بیدار. از این­رو، دوران و اندیشه­ای را شتاب زده به هم گره نمی ­زند: در ورای اندیشه در پی آدم­های سرکش و مبارز می­گردد. در ورای گمنامی یک طبقه، یک ملت، یک فرقه و یک واقعه جویای سایه روشن­های گوناگون است.

اما چرا و چگونه مورخی سودای جعل تاریخ به ­سرش می­زند؟
مورخی که غلام حلقه به گوش واقعیت­ ها نیست و تفسیرش از امور واقع متقن و علمی است چه می­کند؟
چرا کنش و واکنش مورخ و امور واقع، یا به تعبیری، تقابل حال و گذشته بی­پایان است؟
کتاب حاضر با تامل درباره­ ی چنین پرسش­ هایی بینش تاریخی ما را گسترش داده و ژرفا می­ بخشد.