استعمار شوروی در رابطه با افغانستان

استعمار شوروی در رابطه با افغانستان

نویسنده: سعادتملوک تابش
ناشر: رعد
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 145
اندازه کتاب: وزیری - سال انتشار: 1359 - دوره چاپ: 1

کمیاب - کیفیت : در حد نو ؛ جلد پشتی کتاب چسب خوردگی دارد

مروری بر کتاب

افغانستان همواره از جایگاه قابل‌توجهی در سیاست خارجی و دکترین‌های امنیت ملی روسیه برخوردار بوده است. با اینکه افغانستان امروزه جزو کشورهای همسایهٔ روسیه به شمار نمی‌رود و خط مرزی با این کشور ندارد، اما در دیدگاه روس‌ها به‌عنوان کشوری که از یک‌سو منبع صدور تروریسم، افراط‌گرایی و مواد مخدر است و از سوی دیگر هم‌مرز با منطقهٔ خارج نزدیک روسیه (آسیای مرکزی) است، برای مسکو اهمیت ویژه‌ای دارد.

كشور افغانستان با سه كشور آسیای میانه، تاجیکستان، ازبکستان و تركمنستان هم­مرز است كه در گذشته بخشی از اتحاد جماهیر شوروی شمرده می­شدند؛ ازاین‌رو، این دو کشور در یک دورهٔ تاریخی همسایه بوده‌اند.اتحاد جماهیر شوروی، كه زمانی همسایهٔ شمالی افغانستان بود، از برقراری رابطه با افغانستان اهداف متعددی داشت؛ از آن جمله، می­توان به رقابت با بریتانیا در قرن ۱۹ اشاره كرد.

در این زمان، هند در همسایگی افغانستان مستعمرهٔ بریتانیا بود و روس­ها به عنوان عاملی مهم برای تحت فشار گذاشتن بریتانیا از آن استفاده كردند و افغانستان نیز در این میان قربانی سیاست این دو ابرقدرت گردید. پیش از انقلاب اکتبر ۱۹۱۷، که طی آن بلشویک‌ها قدرت را به دست گرفتند، حکومت‌های افغانستان عمدتاً به‌نوعی تحت سلطهٔ بریتانیا بودند و در ادارهٔ امور کشور از خود استقلال رأی نداشتند. دلیل عمدهٔ این وابستگی، قرارداد ۱۹۰۷ بود که بین روسیه و بریتانیا منعقد شده بود. اما پس از این تاریخ که با روی کار آمدن امان‌الله‌خان و اعلام استقلال افغانستان آغاز شد، چرخش بزرگ در روابط خارجی این کشور پدید آمد.

اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن و روﺳﯿﻪ در دورهٔ اﺗﺤﺎد ﺟﻤﺎﻫﯿﺮ ﺷﻮروی ﺑﺎ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﻫﻤﺴﺎﯾﻪ ﺑﻮدﻧﺪ. شاه امان‌الله در ۱۹۲۰ پیمان دوستی با شوروی و سپس با ایتالیا، ترکیه و ایران امضا کرد. شاه امان‌الله سپس در سال ۱۹۲۱ پیمانی با دولت شوروی بست و امتیاز خط تلگرافی کُشک، هرات، قندهار و کابل را به روسیه داد. امان‌الله در ۱۹۲۶ سلطنت مشروطه اعلام نمود و خودش را شاه اعلام کرد.

وی در ۱۰ دسامبر ۱۹۲۷ سفری ۶ ماهه را به کشورهای آسیایی، اروپایی و آفریقایی آغاز کرد و در سال ۱۳۰۷ هجری شمسی از راه ایران به افغانستان بازگشت و دست به اقدامات اصلاحی زد. سرانجام، حبیب‌الله کلکانی علیه امان‌الله‌خان، که می‌خواست فرهنگ مدرن و دمکراسی را ترویج دهد، به نام دین شورش کرد و توانست به مدت ۹ ماه قدرت را به دست بگیرد. امیر حبیب‌الله کلکانی تنها پادشاه معاصر تاجیک افغانستان بود که تاجیکان را بعد از هفتصد سال در رأس قدرت سیاسی در کشور آورد.

سپس در پی دستگیری و اعدام حبیب‌الله‌خان، محمدنادرشاه قدرت را به دست گرفت. محمدنادرشاه در زمینۀ سیاست خارجی همان خط‌مشی امان­الله‌خان را ادامه داد. اما در عمل، سیاست خارجی او با دورۀ امانی تفاوت‌هایی داشت. سیاست خارجی امان­الله‌خان هرگز مورد تأیید حکومت انگلستان نبود. گذشته از اینکه مقامات شوروی حرکت استقلال‌خواهانۀ امان ­الله‌خان را فراموش نکرده بودند، از ناحیۀ احتمال مناسبات حسنه میان شوروی و افغانستان نگرانی و نااطمینانی وجود داشت؛ درحالی‌که امان‌الله‌خان با شوروی نیز چنان مناسباتی نداشت که به گونۀ متحد به آن نگریسته شود. حتی بارها مناسبات دو کشور به وخامت گرایید. سیاست خارجی نادرشاه، در عمل، تکیه و اعتماد بر لندن بود.

فهرست

روابط شوروی با افغانستان
انسان علیه انسان
ویژگی عمده استعمارافغانستان ، استعمار
استعمار در دوره ظاهرشاه
افغانستان و پذیرش استعمار
افغانستان ، استعمار ، روشنفکر
افغانستان و وظیفه روشنفکر
روشنفکر ، پندارگرائی
استعمار شوروی و افغانستان
مبارزات اسلامی افغانستان
افغانستان و حکومت داودخان