ادبیات اسلامی هند

ادبیات اسلامی هند

نویسنده: آنه ماری شیمل
مترجم: یعقوب آژند
ناشر: امیر کبیر
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 114
اندازه کتاب: رقعی گالینگور - سال انتشار: 1373 - دوره چاپ: 1 

کمیاب - کیفیت : نو ؛ بر روی جلد اصلی با گالینگور صحافی شده

مروری بر کتاب 

این کتاب بخشی از کتاب مفصل «تاریخ ادبیات هند» است که در آن ورود اسلام به هند و کنش و واکنش و تطور ادبیات خاص آن در این سرزمین از آغاز تا قرن بیستم به‌خوبی بررسی شده است. در واقع ادبیات اسلامی هند تقریبا شامل کلیه نوشته‌های عربی، فارسی و ترکی است که در ادبیات شبه‌قاره هند و نیز ادبیات اردو، سندی، پشتو، پنجابی و تاحدی بنگالی تألیف شده است؛ ولی در این کتاب فقط به بررسی کوتاه آثاری پرداخته شده که به زبان‌های عربی، فارسی و ترکی در هند و پاکستان تألیف شده است.

رموز دین اسلام اگرچه با زبان عربی سازگاری بیشتری دارد اما در رابطه با زبان فارسی به شبه قاره هند راه پیدا کرد و ادبیات اسلامی بر عرشه سفینه زبان فارسی به اقیانوس هند راه یافت سلاطین مسلمان هند که با فرهنگ و ادب ایرانی تربیت یافته بودند ملجاء و پناهگاه همه مهاجرانی شدند که یا به سودای آزادگی و یا فرار از جنگها و گرفتاریهای خراسان و ماوراءالنهر بدان دیار پناه بردند. این مهاجران اگر شاعر و نویسنده بودند محیط مساعدی برای پرورش فکر و اندیشه خود یافتند و اگر سپاهی و لشکری بودند جزء صاحب منصبان شدند. اولین دسته های مسلمان ایرانی که به هندمهاجرت کردند صوفیان و تنزیه گرایان اسماعیلی بودند.

داعیان اسماعیلی از حدود 270 هجری به بعد از یمن وارد سند شدند از میان اسماعیلیان شرق عالم اسلام عده ای نیز راهی مناطق دور دست تر شدند که به سند و پنجاب میرسید. هنگامی که در اواخر دوره سامانیان و در دوره اقتدار غزنویان بر اسماعیلیان سخت گرفتند، آنها نیز با ادب و فرهنگ ایرانی وارد هند شدند. به هر حال حاکمیت رسمی اسماعیلیان به مرکزیتمولتان در سال 370 هجری شروع شد تا اینکه در اوایل قرن پنجم محمود، مولتان راتصرف و اسماعیلیان را پراکنده ساخت.

اگرچه از نظر سیاسی غزنویان جای اسماعیلیان را بر پنجاب و سند گرفتند اما از نظر فرهنگی استمرار وضع پیشین بود. جالب اینکه در همه خاندان های حکومت گر هند اسلامی از قرن پنجم تا سیزدهم یعنی در یک دوره نهصد ساله زبان اداری، سیاسی، فرهنگی و مذهبی و زبان کتابت همگی زبان فارسی بوده است. به انصاف باید گفت در این دوره مدید کتب مذهبی بسیاری به زبان عربی نگاشته شده که اغلب مورد استفاده خواص و علمای مذهبی بوده است. فرهنگ ایرانی و زبان و ادب فارسی عناصرچهارگانه قوام پادشاهی یعنی شاعران، حکیمان،دبیران و ستاره شناسان را موجودیت بخشید.